ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ ΣΠΑΝΔΑΓΟΣ

Σπανδάγος, Ευάγγελος Κ.
Ο Ευάγγελος Σπανδάγος είναι απόφοιτος του Μαθηματικού Τμήματος του Πανεπιστημίου Αθηνών. Υπηρέτησε επί 28 χρόνια στην Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση. Τα τελευταία χρόνια υπηρετούσε στο Πειραματικό Σχολείο του Πανεπιστημίου Αθηνών. Τώρα διευθύνει το φυσικομαθηματικό βιβλιοπωλείο - εκδόσεις "Αίθρα". Είναι συγγραφέας εκατόν σαράντα (140) βιβλίων μαθηματικών, λογοτεχνικών και ιστορικών.
Έχει δημοσιεύσει πολλά άρθρα σε εφημερίδες και περιοδικά που αναφέρονται στις θετικές επιστήμες (μαθηματικά, αστρονομία, φυσική, χημεία, ιατρική) στην Αρχαία Ελλάδα.
Από το Μάιο του 2000 έως και σήμερα έχει κάνει προσιτή στο νεοελληνικό κοινό την αρχαία ελληνική μαθηματική και αστρονομική γραμματεία, δεδομένου ότι έχει παρουσιάσει για πρώτη φορά στη νεώτερη Ελλάδα 30 (τριάντα) άγνωστα στο ευρύ κοινό έργα Αρχαίων Ελλήνων μαθηματικών και αστρονόμων και συνεχίζει... Οι αποκαταστάσεις των αρχαίων κειμένων, οι αποδόσεις στη νεοελληνική και ο δύσκολος σχολιασμός είναι δικό του έργο. Παράλληλα κάνει έρευνα σε βιβλιοθήκες αραβικών χωρών για εντοπισμό χαμένων έργων Αρχαίων Ελλήνων μαθηματικών και αστρονόμων, που όμως έχουν σωθεί σε αραβικούς κώδικες.



Από το 1980 έως σήμερα έχει εκδώσει δύο ποιητικές συλλογές με τίτλους "Ουσιώδεις ασυνέχειες" και "Απροσδιόριστες μορφές με αόριστες ολοκληρώσεις", και τέσσερις συλλογές διηγημάτων με τίτλους "Αντίστροφες απεικονίσεις", "Ματωμένα θεωρήματα", "Απροσδιόριστες προσεγγίσεις" και "Υπό ευρεία έννοια".
Τον Ιούνιο του 1997 βραβεύτηκε στο Παρίσι από τον Παγκόσμιο Όμιλο για τη μελέτη των αρχαίων πολιτισμών, για τις εργασίες του τις σχετικές με τα χαμένα έργα των αρχαίων ελλήνων θετικών επιστημόνων. Ειδικότερα βραβεύτηκε για την ανακάλυψή στην Πανεπιστημιακή βιβλιοθήκη της πόλης Πάτνα των Ινδιών του χαμένου έργου του Διογένους του Απολλωνιάτου "Μετεωρολογία". Το Δεκέμβριο του 2000 βραβεύτηκε από την Ακαδημία Αθηνών για το βιβλίο του "Η ζωή και το έργο του Κωνσταντίνου Καραθεοδωρή". Τον Απρίλιο του 2002 η γενέτειρά του, το Ρέθυμνο, τον τίμησε για το πλούσιο και πολυσχιδές συγγραφικό του έργο και την όλη συμβολή του στη διάδοση της Αρχαίας Ελληνικής Επιστήμης. Τον Αύγουστο του 2002 ο Δήμος Δεσφίνας (Ιτέας) του απένειμε το χρυσό έμβλημα της πόλεως. Το Δεκέμβριο του 2004 βραβεύτηκε από την Εταιρεία Ελλήνων Φιλολόγων. Τον Ιούνιο του 2005 βραβεύτηκε από το Δήμο Χαλανδρίου. Το Νοέμβριο του 2005 βραβεύτηκε από το Πειραματικό Σχολείο του Πανεπιστημίου Αθηνών. Τον Αύγουστο του 2007 βραβεύτηκε για δεύτερη φορά από τον Δήμο Ρεθύμνης. Τον Οκτώβριο του 2007 του απενεμήθη η ανώτατη τιμητική Λαϊονική διάκριση (Melvin Jones Fellowship). Το Δεκέμβριο του 2007 βραβεύτηκε για δεύτερη φορά από την Ακαδημία Αθηνών για τις εργασίες του τις σχετικές με τις θετικές επιστήμες στην Αρχαία Ελλάδα. Τον Ιανουάριο του 2008 βραβεύτηκε από τον Σύνδεσμο Κρητών Επιστημόνων. Τον Ιανουάριο του 2009 πήρε το πρώτο βραβείο του Πανελλήνιου Διαγωνισμού Διηγήματος από την Ένωση Ελλήνων Λογοτεχνών. Τον Αύγουστο του 2009 βραβεύτηκε από την κοινότητα της Αρχαίας Ελεύθερνας του Νομού Ρεθύμνης. Τον Οκτώβριο του 2009 βραβεύτηκε από την Ένωση Ελλήνων Φυσικών. Τον Νοέμβριο του 2009 βραβεύτηκε από την Πανελλήνια Εταιρεία Αστρονομίας και Διαστήματος. Τον Δεκέμβριο του 2009 πήρε το πρώτο βραβείο του Πανελλήνιου Διαγωνισμού Ποίησης από την Ένωση Ελλήνων Λογοτεχνών. Τον Ιανουάριο του 2010 του απενεμήθη το Χρυσό Μετάλλιο Πνευματικής Αξίας Α΄ Τάξεως από την Ένωση Ελλήνων Λογοτεχνών. Τον Απρίλιο του 2010 βραβεύθηκε από τον Δήμο Νέας Βύσσας του Νομού Έβρου.


Από το 1999 παρουσιάζει ραδιοφωνικές και τηλεοπτικές εκπομπές με θέμα τις θετικές επιστήμες στην Αρχαία Ελλάδα. Κατά την τελευταία οκταετία έχει μόνιμη εβδομαδιαία εκπομπή (Κυριακή βράδυ 8:10-9:00) στο τηλεοπτικό κανάλι "Χάι" της Αττικής. Η εκπομπή του, η οποία έχει τίτλο "Όπερ έδει ποιήσαι", αναφέρεται στις θετικές επιστήμες και όχι μόνο...
Είναι Γεν. Γραμματέας του Παγκοσμίου Ομίλου για την Προβολή των Αρχαίων Ελληνικών Μαθηματικών, τακτικό μέλος της Ένωσης Ελλήνων Λογοτεχνών, τακτικό μέλος της Ένωσης Πολιτιστικών Συντακτών Αθηνών, επίτιμο μέ¬λος της Εταιρείας Ελλήνων Φιλολόγων, Ιδρυτικό μέλος της Πανελλήνιας Ένωσης Μαθηματικών, Πρόεδρος του Ομίλου Φίλων του Μουσείου Φυσικών Επιστημών και Τεχνολογίας και μέλος του Συλλόγου "Ελληνική Γλωσσική Κληρονομιά".


Το Λογοτεχνικό έργοτου Ευάγγελου Σπανδάγου
Ο κ. Ευάγγελος Σπανδάγος είναι ένας αξιόλογος πολυβραβευμένος μαθητικός, που τιμά διεθνώς την επιστήμη του, αλλά και το τόπο του, το Ρέθυμνο, με τις δεκάδες των συγγραμμάτων του, που αφορούν κυρίως στην έρευνα και την Ιστορία των Μαθηματικών.
Αντίθετα, το λογοτεχνικό έργο τού κ. Σπανδάγου τυχαίνει να είναι, ίσως, λιγότερο γνωστό αλλ’ όχι, πάντως, και λιγότερο σημαντικό. Ένα, τέτοιο, λογοτεχνικό έργο τού κ. Σπανδάγου, το τελευταίο του, που είχε την καλοσύνη να μας αποστείλει πρόσφατα, έρχεται να προβάλει η παρούσα κριτική μας και αφορά στο βιβλίο διηγημάτων του με τον χαρακτηριστικό τίτλο: «Υπό Ευρεία Έννοια».

Μια πρώτη παρατήρηση που μπορείς άμεσα να διατυπώσεις διαβάζοντας το βιβλίο αυτό του κ. Σπανδάγου είναι ότι στα διηγήματά του ο συγγραφέας επιδιώκει το ουσιώδες και αληθινό, αποφεύγοντας αυστηρά την ένδυσή του με φτηνό καλολογικό και αισθητικό ένδυμα. ο λόγος του, έτσι, καθάριος και φωτεινός, πρωτότυπος, επαγωγικός, «μαθηματικός» δεν σε παραπλανά σε κούφιους αισθητικούς και λεξιλογικούς «γαργαλισμούς» (πρβλ.., εδώ, το διήγημά του «Ένα σαμποτάζ αλλιώτικο»).
Τα έργα, περαιτέρω, του κ. Σπανδάγου τα διακρίνει μια βαθύτατη ανθρωπο- και συχνά- κρητο- κεντρική παιδεία. Και με τον όρο αυτόν εννοώ μια παιδεία τού στήθους και τής ψυχής και όχι μια στεγνά μιμητική και εγκεφαλική, με την έννοια τού παπαγαλισμού, παιδεία, που, συνήθως, δέχεται από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης ο σύγχρονος άνθρωπος. Μια παιδεία φτηνή και μίζερη που, δυστυχώς, δε φτάνει σχεδόν ποτέ να αγγίξει τα μύχια τής ψυχής του. Στα έργα του, αντίθετα, ο λογοτέχνης- μαθηματικός κ. Σπανδάγος αναδιπλώνει και μάς μεταγγίζει από τον αστείρευτο πλούτο τής αληθινής παιδείας και μάλιστα, συχνά, τής παιδείας αυτής που διαπότιζε τον παλιό Κρητικό πολιτισμό, όπως διαγράφεται και ορίζεται μέσα από το απόσταγμα των άγραφων ηθών, εθίμων και παραδόσεων τής Κρήτης.
Τα διηγήματά του, ακόμα, αποπνέουν μια έμπειρη σχέση με τα πράγματα και τη ζωή, ζωντανές και βιωμένες καταστάσεις και δίνουν πολλές σημαντικές και ακριβείς ιστορικές πληροφορίες και μάλιστα για την πόλη και τον νομό τού Ρεθύμνου απ’ όπου πολλά από αυτά αφορμώνται. Περπατά σε μέρη γνώριμα τής πολιτείας που αγαπά και αναφέρεται σε γνώριμες καταστάσεις, μορφές και ιστορικά γεγονότα (παράδειγμα: «Η Καθαίρεση τού Δημάρχου»).
Έτσι, τα περισσότερα διηγήματά του εξακτινώνονται ιστορικά, ερειδόμενα σε γνωστά και πραγματικά γεγονότα, και αποπνέοντα ιστορική αλήθεια και διάθεση για γόνιμο προβληματισμό, γνώση και πληροφόρηση. Ορισμένα, μάλιστα, θεωρώ ότι μας μεταφέρουν, «ψευδωνύμως» τα τελευταία, ορισμένες προσωπικές τού συγγραφέα εμπειρίες από τα χρόνια τής θητείας του σε σχολεία τής Μέσης Εκπαίδευσης, όπου καταγράφει χαρακτηριστικά βιώματά του, που τα ανασύρει με φωτογραφική λεπτομέρεια από το συρτάρι τής μνήμης, παραστατικά, ανάγλυφα και ζωντανά, όπως ακριβώς τα έζησε και τα βίωσε και ο ίδιος, προτείνοντάς μας μέσω αυτών επιτυχείς και γόνιμες παρεμβάσεις στην πραγματικότητα και τα προβλήματα τού σχολείου («Τρία σοβαρά αδικήματα»).
Στην εξαιρετικά, τέλος, παράδοξη και απρόσμενη εξέλιξη τού διηγήματος με τους λεπρούς τής Μεσκινιάς και τον τόσο ανθρώπινο τύπο που διαγράφεται στο πρόσωπο τού Κωνσταντίνου («Ένα παλικάρι δίχως όνομα») προβάλλεται μια κοινωνία θυσίας, ήθους και συγκινητικής αλληλοπροσφοράς και αλληλοεκτίμησης αντίθετων κοινωνικά τάξεων. Στην κάθε σελίδα τού έργου ο αναγνώστης θέλγεται βαθιά από την μεγαλοπρέπεια των ηρώων και την παραδειγματική ευγένεια του χαρακτήρα τους. Οι ήρωες τού κ. Σπανδάγου βαθιά ανθρώπινοι, αποκαλύπτουν ενώπιόν μας τον αληθινό «Άνθρωπο», τον άνθρωπο τής ειλικρίνειας και του εντυπωσιακού συνειδησιακού θάρρους και από την πρώτη κιόλας στιγμή κερδίζουν την αγάπη μας και τη συμπάθειά μας. Σε όλα, γενικά, τα διηγήματα διακρίνουμε και γευόμαστε πλουσιότατα το υγιέστατο ήθος και το ανθρώπινο μεγαλείο στην ιδανικότερή τους μορφή.. Ο συγγραφέας φιλοσοφεί και καταγράφει τη ζωή με τα πιο ζωντανά και ελκυστικά χρώματα και με έντονα παραστατικές, νατουραλιστικές, θα λέγαμε, εικόνες, ενώ, γενικότερα, με το παράδοξο και συχνά απρόσμενο των παραστάσεων ο εντυπωσιασμός τού αναγνώστη καθίσταται βέβαιος και αναμενόμενος («Δυο θάνατοι στην ίδια οικογένεια»).
Για άλλη μια φορά θερμά συγχαίρουμε τον εκλεκτό και δόκιμο συμπολίτη επιστήμονα και συγγραφέα και του ευχόμαστε να έχει υγεία και δύναμη, για να συνεχίζει τη γόνιμη, εργώδη και δημιουργική δραστηριότητά του στον χώρο τής λογοτεχνίας και τής επιστήμης των μαθηματικών, χώροι στους οποίους τόσο πολλά έχει προσφέρει, αλλά για να συνεχίζει και το σπουδαίο, τώντις, ενδιαφέρον και την προσφορά του προς τον τόπο καταγωγής και τα Ρεθεμνιώτικα Γράμματα.