ΓΙΩΤΑ ΚΡΙΛΗ -- ΥΟΤΑ ΚΡΙΛΙ : ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΚΑΤΑΒΟΛΕΣ -KATAVOLES

ΤΗΣ ΒΙΒΙΑΝ ΜΟΡΡΙΣ «Μόνο αν δώσουμε την ιστορία μέσα από τη ζωή των απλών ανθρώπων, υπάρχει ελπίδα να ακουστεί», είχε πει ο γνωστός δημοσιογράφος/συγγραφέας, Φρέντυ Γερμανός το 1992, όταν είχε έλθει στους Αντίποδες, προσκεκλημένος από την λεσβιακή πατριά, προσθέτοντας: «Σε απλή γλώσσα, βέβαια. Χωρίς περιττές φιγούρες και σχήματα λόγου. Έτσι μιλητά». Διαβάζοντας το ιστορικό μυθιστόρημα «Καταβολές», της Γιώτας Κριλή, ήλθαν αυθόρμητα στη σκέψη μου τα λόγια του Φρέντυ Γερμανού, ο οποίος, εν αγνοία του, μου έκανε το ωραιότερο φιλοφρόνημα που δέχτηκα ποτέ για τη δουλειά μου, όταν μου είπε «το ξέρεις ότι γερμανίζεις;» Την αρχή του Φρέντυ Γερμανού να μιλά με καθαρότητα και ειλικρίνεια στον άνθρωπο, ενώ συνάμα τον κρατά σε αδιάπτωτο ενδιαφέρον γι’ αυτά που έχει να πει, βρήκα και στο ιστορικό μυθιστόρημα της Γιώτας Κριλή «Καταβολές». Ιστορικά γεγονότα που αναφέρονται στην Επανάσταση του 1821 και πέραν αυτής, πλέκονται στην καθημερινότητα των απλών ανθρώπων ενός χωριού της Αρκαδίας και παίρνουν μια απτή, ζεστή και εκθαμβωτική συχνά διάσταση. Οι ήρωες με τα ανδραγαθήματά τους, αλλά και τις αδυναμίες τους, περπατούν και ανασαίνουν δίπλα στους απλούς θνητούς. Ο έρωτας σμίγει με την αγριάδα, το φόβο, αλλά και την τρυφερότητα που ανυποψίαστη αγγίζει τις καρδιές ραγιάδων και αγάδων. «Εκείνη ήταν δεκάξι χρόνων. Στην αρχή φοβόταν τον Αγά, παρ’ ότι ήταν καλός και στοργικός μαζί της. Είχε τα διπλά της χρόνια. Σιγά, σιγά, άρχισε να νοιώθει τη θαλπωρή της στοργής του και να ξεθαρρεύει. Εκείνος δεν πήρε άλλη γυναίκα που έπαιρναν συνήθως οι Αγάδες. Όταν έκαναν το πρώτο παιδί, την ικέτευσε να αλλάξει πίστη. Δεν της το επέβαλε. «Ένας είναι ο Θεός, μόνο που τον λατρεύουμε διαφορετικά», της είπε. Ήταν λογικός και τρυφερός μαζί της. Τα παιδιά την έφεραν πιο πολύ κοντά του. Ανεπαίσθητα ένοιωσε να τον αγαπάει». Ο λόγος της, απλός, καθαρός, περιεκτικός, φτάνει στην ουσία των πραγμάτων, δίνοντας την ουσία και το πραγματικό τους χρώμα με κινήσεις αδρές, σίγουρες και αληθινές. Διαγράφει τα πορτραίτα των ανθρώπων μέσα στο φυσικό τους περιβάλλον, εμβαθύνοντας στις σκέψεις, τις προθέσεις, τα όνειρά τους, την ευγένεια και αντισταθμίζοντάς τα με την ωμή συχνά πραγματικότητα. ΑΛΗΘΙΝΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ Υπάρχει η έντιμη, ειλικρινής προσέγγιση και απεικόνιση των συμβάντων χωρίς προσπάθεια απόκρυψης των μελανών σημείων. «Έτρεχαν να λαφυραγωγήσουν, να πάρουν το αίμα τους πίσω. Ένας αφηνιασμένος όχλος με μπούσουλα την εκδίκηση και την ασυδοσία. Τρεις μέρες κράτησε το όργιο της σφαγής. Λες και ήταν πεθαμένος ο σκλαβωμένος λαός και χρειαζόταν να πιει αίμα για να αναστηθεί». Πιο κάτω, η πρόθεσή της φανερή να φέρει στο φως την αλήθεια: « Μόνο ο Νικηταράς έμεινε αμόλευτος από τη λεία των λαφύρων. Και ο Υψηλάντης που θαύμαζε το ήθος του και την ανιδιοτέλειά του, αγόρασε δύο όμορφα πιστόλια από τα λάφυρα και του τα χάρισε ως ενθύμιο». Περιεκτικός, λιτός λόγος, συμβάλλει στο να ντύσει με σεμνότητα, αξιοπρέπεια και αλήθεια ιστορικά γεγονότα μεγίστης σημασίας. Να φέρει τον αναγνώστη σ’ επαφή με αξίες και ορόσημα σημαντικά κρατώντας πάντα ως οδηγό την ανθρώπινη διάσταση.