Ο Μέγας Αλέξανδρος στην Περσική Επική Ποίηση της Μαριάννας Ιατροπούλου - Θεοχαρίδου

Ο πολιτισμός στα χνάρια του Μεγαλέξανδρου στην Περσία μέσα από το βιβλίο «Ο Μέγας Αλέξανδρος στην Περσική Επική Ποίηση» της Μαριάννας Ιατροπούλου - Θεοχαρίδου.
Μια μεγάλη διαδρομή στην Ιστορία, μέσα από μία άλλη ιδιόμορφη, σημερινή διαδρομή, συναντώνται σε ένα ξεχωριστό βιβλίο. Τόπος η Περσία και πρωταγωνιστές ο μεγάλος Έλληνας στρατηλάτης Μέγας Αλέξανδρος και η πρώην πολιτιστική ακόλουθος της Πρεσβείας μας στην Τεχεράνη Μαριάννα Ιατροπούλου-Θεοχαρίδου.

Καρπός της συνάντησης ένα πολύπλευρο έργο που έρχεται να φωτίσει πτυχές άγνωστες στους Έλληνες, διευρύνοντας τη διάσταση της αγάπης που μπορεί να γεννήσει ένας δικός μας «κατακτητής» καταγεγραμμένη μέσα από την ξένη επική ποίηση.

Απόσταγμα της Ιστορίας η επική προέκταση του πολιτισμού στην Περσία του 10ου και 12ου αιώνα αποτυπώνει τον «Εσκεντάρ», ήρωα και θρύλο από την έμπνευση που εμφύσησε σε σπουδαίους Πέρσες ποιητές και αποδίδεται σήμερα στα ελληνικά ως φόρος τιμής όχι μόνο σε μία μεγάλη προσωπικότητα, όπως του Μεγαλέξανδρου, αλλά και στις κοινές ρίζες των δυο χωρών, χάρη στις οποίες σήμερα μπορούν να θεωρούνται φίλες.

Το βιβλίο, ένας τόμος περίπου 600 σελίδων, με τίτλο «Ο Μέγας Αλέξανδρος στην Περσική Επική Ποίηση» (εκδόσεις ΙΩΝ) παρουσιάστηκε στο Φιλολογικό Σύλλογο Παρνασσός, από τον υφυπουργό Εξωτερικών κ. Θεόδωρο Κασσίμη, το Μορφωτικό Σύμβουλο της Πρεσβείας του Ιράν, τους καθηγητές πανεπιστημίου κ.κ. Κάρολο Μητσάκη και Μαρία Μαντούβαλου, ενώ χαιρετισμό απηύθυνε και ο πρέσβης του Ιράν στην Αθήνα κ. Μεχντί Μοχτασαμί.

«Όσο μεγαλύτερο βάθος έχει ένας πολιτισμός, τόσο ισχυρές βάσεις έχουν λαοί όπως οι Έλληνες και οι Πέρσες. Γι αυτό πρέπει να δοξάζουμε τους προγόνους μας για τις βάσεις που μας έχουν κληροδοτήσει», τόνισε ο κ. Μοχτασαμί εκφράζοντας την εκτίμησή του προς τη συγγραφέα του βιβλίου, αλλά και προς την πατρίδα της.

Ο Μέγας Αλέξανδρος αποτελεί ίσως το μοναδικό «φαινόμενο» στην ιστορία, με τους λαούς να επιθυμούν να οικειοποιηθούν τον κατακτητή τους, είπε ο κ. Κασσίμης, σχολιάζοντας τη σημασία της έκδοσης και της εξαιρετικής δουλειάς της συγγραφέως που ανήκει στην οικογένεια της ελληνικής διπλωματίας.

Μια πρωτότυπη διατριβή, όπως εξήγησε ο ίδιος, που αποτελεί το κύριο υλικό του βιβλίου, το οποίο γίνεται για πρώτη φορά γνωστό στην Ελλάδα, μέσα από ένα επιστημονικά τεκμηριωμένο και λογοτεχνικά αξιόλογο κείμενο, το οποίο βασίζεται στα στοιχεία της ιστορίας και του μύθου του μεγάλου Έλληνα που υπάρχουν στην περσική λογοτεχνία.

Αλλά και ένα ιδιαίτερα αξιέπαινο πόνημα, αν σκεφτεί κανείς ότι η κα Ιατροπούλου-Θεοχαρίδου μέσα στο διάστημα της διπλωματικής της θητείας στο Ιράν κατάφερε όχι μόνο να μάθει πολύ καλά την περσική γλώσσα, αλλά και να προσφέρει ένα τόσο σημαντικό έργο στα ελληνικά γράμματα και τον πολιτισμό μας, πρόσθεσε ο κ. Κασσίμης εκφράζοντας την ευγνωμοσύνη του προς τη συγγραφέα.

Όπως φαίνεται και από τις σελίδες του βιβλίου, θα μπορούσε να ισχυριστεί κανείς - τόνισε ο υφυπουργός Εξωτερικών - ότι η βαθιά επιθυμία των λαών, που κατέκτησε ο Αλέξανδρος, να τον παρουσιάσουν ως «δικό τους» και να πλάσουν μύθους για να στηρίξουν αυτή την άποψη, δίνει μία ηχηρή απάντηση σε όσους αρνούνται την πολιτιστική και κοινωνική παρέμβασή του και επιμένουν να τον παρουσιάζουν ως έναν ακόμη κατακτητή.

Και πράγματι ο Μεγαλέξανδρος παρουσιάζεται από τους Αιγυπτίους ως απόγονος του Άμμωνα-Ρα, από τους Σύρους ως επιλογή της βασίλισσας Σεμίραμις για σύζυγό της, από τους νοτιοδυτικούς Αφγανούς και τους βόρειους Πακιστανούς ως πρόγονός τους, ενώ τέλος στην Περσία ο μύθος τον θέλει ως πρωτότοκο γιο του Ξέρξη, με μητέρα Ελληνίδα που πήγε να διεκδικήσει το θρόνο του πατέρα του.

Ο όρκος του Μεγαλέξανδρου, κατέληξε ο κ. Κασσίμης, δίνει και μία μεγάλη απάντηση σήμερα για το εύρος μιας μεγάλης μορφής στην ομογενοποίηση όλων μας, καθώς η κατάκτηση είχε έναν ανθρωποκεντρικό χαρακτήρα, με το σεβασμό της φυλής, της θρησκείας και της παράδοσης του ενός προς τον άλλο. Αρχές που θα ήταν ευτύχημα να έχουμε και σήμερα.

Η προσωπικότητα, η ιστορία και ο μύθος του Αλέξανδρου έχουν απασχολήσει και συνεχίζουν να απασχολούν ερευνητές και συγγραφείς σε ολόκληρο τον κόσμο. Ήδη από το τέλος του 3ου αιώνα π.Χ γράφτηκε ένα έργο για τα κατορθώματά του, ένα κείμενο που έχει χαθεί, αλλά σώζονται οι διασκευές του με την επωνυμία «Μυθιστόρημα του Αλέξανδρου» του Ψευδοκαλλισθένη. Αυτό το «Μυθιστόρημα» έγινε η «μητέρα» αμέτρητων έργων που μεταφράστηκαν σε πάρα πολλές γλώσσες.

Το βιβλίο της Μαριάννας Θεοχαρίδου μελετά και αναλύει τη διαδρομή που ακολούθησε το «Μυθιστόρημα του Μεγαλέξανδρου» για να φθάσει στην Περσία και να αποτελέσει πηγή έμπνευσης και δημιουργίας σε σπουδαίους ποιητές, όπως ο Φερντοσί και ο Νιζαμί, σε δύο σπουδαία επικά ποιήματα το Σαχ-Ναμέ και το Εσκεντάρ- Ναμέ που τον παρουσιάζουν μέσα από χιλιάδες στίχους ως Πέρση βασιλιά.

Ο Μέγας Αλέξανδρος με την ενσωμάτωσή του - μέσω του Σαχ-Ναμέ - στην περσική ιστορία, επισημαίνει η συγγραφέας, αγαπήθηκε και υμνήθηκε όσοι λίγοι Πέρσες βασιλείς ευτύχησαν ανά τους αιώνες να αγαπηθούν και να υμνηθούν από τους συμπατριώτες τους. Την απήχηση που είχε, την βλέπουμε κατά κύριο λόγο στις αμέτρητες μινιατούρες, τα πολλά έργα λαϊκής τέχνης που καλύπτουν ένα μεγάλο φάσμα. Ο Αλέξανδρος έγινε καλλιτεχνικό θέμα για χαλιά, μπρούντζινα αντικείμενα, πίνακες, κοσμήματα, εικόνες των οποίων μπορεί κανείς να θαυμάσει στο βιβλίο μέσα από τις σελίδες του οποίου ξετυλίγονται εκπληκτικές ιστορίες.

Η αξία του βιβλίου αυτού εκτός από ιστορική, επιστημονική αλλά και αφηγηματική, είναι και ότι γίνεται ένας ακόμη συνδετικός κρίκος ανάμεσα στο χθες και το σήμερα για τους λαούς των δύο χωρών. Διότι, όπως επισήμανε ο μορφωτικός σύμβουλος της πρεσβείας του Ιράν στην Αθήνα Ρεζά Νταρμπαντί, η διανόηση, ο πολιτισμός, η θρησκεία και τα οράματα κάθε λαού αντανακλώνται στα λογοτεχνικά του έργα και η μελέτη των έργων αυτών βοηθά στην περαιτέρω γνωριμία των λαών.

ANA.MPA