HAPPY NEW YEAR 2010

New Year Comments

Greek Flag

Επιστήμη και τεχνολογία στα Ομηρικά Έπη .Επιμέλεια Έκδοσης. Σ.Α. Παϊπέτης

Συνήθως οι εκδόσεις πρακτικών συνεδρίων ενδιαφέρουν μόνον τους γράφοντες και... τους ανταγωνιστές τους, χαρίζοντας μπόλικη πλήξη στους ατυχηματικούς λοιπούς αναγνώστες τους. Δεν συνέβη επ΄ ουδενί το ίδιο με τα πρακτικά του διεθνούς συμποσίου «Επιστήμη και τεχνολογία στα Ομηρικά Επη», που έλαβε χώρα στην Ολυμπία, 27-30 Αυγούστου 2006. Τα ευρήματα των ερευνητών που μίλησαν εκεί γέμισαν αρκετές σελίδες εφημερίδων, αλλά κανείς μας δεν είχε την ευκαιρία και την ευχέρεια να εμβαθύνει σε αυτά ως την έκδοσή τους.

Το βιβλίο είναι χωρισμένο σε 13 ενότητες, που αρχίζουν με τις γενικές παρουσιάσεις, προχωρούν με εκείνες που άπτονται των μαθηματικών και της φυσικής, περνούν στα υλικά, στα αμυντικά όπλα, στις τηλεπικοινωνίες... για να καταλήξουν στη γεωγραφία των ομηρικών επών και γενικού ενδιαφέροντος μελέτες. Ο διαχωρισμός αυτός είναι χρηστικός αλλά δεν μαρτυρά διόλου την πραγματική μαγεία του βιβλίου: από όπου κι αν αρχίσεις, δεν σταματάς την ανάγνωση ως το τέλος! Είναι τόσος ο πλούτος των ευρημάτων, τόσο συναρπαστική η επανανακάλυψη των Ελλήνων, τόσο συγκλονιστική η κατάρρευση της δοξασίας ότι τα έπη ήταν «παραμύθια», που αναρωτιέσαι αν ξέρεις πραγματικά τίποτε για το ξεκίνημα του πολιτισμού μας...

Μου είναι δύσκολο να ξεδιαλέξω ποια μελέτη από τις 40 που παρατίθενται μου έκανε τη μεγαλύτερη εντύπωση. Διότι σίγουρα η πειραματική απόδειξη της απίστευτης τεχνογνωσίας που σφυρηλάτησε την ασπίδα του Αχιλλέα σε γεμίζει ενθουσιασμό. Αλλά, ακόμη και μια εστιασμένη μελέτη που βρίσκει -4.000 χρόνια μετά- το μυστικό πώς οι Ελληνες έβγαζαν το πορφυρό χρώμα από τα όστρακα χωρίς... τη δυσωδία τους, είναι εξίσου εκθαμβωτική.

Ή, πάλι, το ότι μέσω της συγκριτικής ανάλυσης των Επών και των κειμένων αρχαίων ιστορικών δίνεται η πιο πειστική εξήγηση της Ατλαντίδας που έχεις διαβάσει εδώ και χρόνια, δεν μπορεί παρά να σε γεμίζει ικανοποίηση. Τέλος, πώς να μην εκτιμήσεις τις προεκτάσεις όπου σε οδηγούν εισηγήσεις όπως η τελευταία, του καθηγητή Στέφανου Παϊπέτη, που καταδεικνύει τη θεραπευτική αξία των Επών; Διαβάζεις για την εξάλειψη των ημικρανιών με την απαγγελία τους και σου έρχεται ευθύς στον νου η πιο νεωτεριστική μέθοδος θεραπείας της δυσλεξίας! Επιστήμες, τεχνολογίες και τεχνικές διαχρονικής αξίας, ριζωμένες σε έναν πολιτισμό τόσο απίστευτα μακρινό, τόσο απίστευτα σημερινό!

Μην περιμένετε να ακούσετε γι΄ αυτό το βιβλίο από διαφημίσεις. Το εξέδωσε το Κέντρο Πολιτισμού της Πάτρας «Περί τεχνών». Αυτό δεν σημαίνει ότι το εξέδωσε «μισερά». Αντίθετα, η ποιότητα του χαρτιού και της εκτύπωσης είναι άψογη. Μια μικρή δυσφορία πήγα να νιώσω, όταν κάποια γραφήματα εξηγούνταν χρωματικά, ενώ η εκτύπωση είναι ασπρόμαυρη. Αποστομώθηκα όμως όταν άνοιξα το CD που συνοδεύει το βιβλίο: βρίσκονται τα πάντα εκεί, ολόχρωμα και ζωντανά.

Εν κατακλείδι; Αρπάξτε αυτό το βιβλίο όσο υπάρχει σε στοκ, γιατί είναι πολύτιμο!
.
(του ΤΑΣΟΥ ΚΑΦΑΝΤΑΡΗ, ΒΗΜΑ, 24/5/2009)

Εξαιρετικές μηχανές και κατακευές στην αρχαιότητα .Επίμέλεια Έκδοσης Σ.Α. Παϊπέτης

Αντικείμενο του παρόντος είναι μεγάλες κατασκευές του αρχαίου κόσμου,μηχανές και διατάξεις,που ανακαλύπτονται από την αρχαιολογική σκαπάνη ή περιγράφονται σε ιερά βιβλία ή την επική ποίηση.Όλες τους έχουν ένα κοινό χαρακτηριστικό:Δείχνουν να στηρίζονται σε σημαντικά προηγμένη τεχνολογική γνώση με τη σύγχρονη έννοια του όρου,η οποία όμως δεν είναι γνωστό αν πράγματι υπήρχε κατά την εποχή της δημιουργίας τους.Στην ουσία το ερώτημα αυτό έχει έναν ισχυρά διεπιστημονικό χαρακτήρα.Οι σχετικές έρευνες αποδεικνύουν την αναγκαιότητα της συνεργασίας ανάμεσα σε θετικούς επιστήμονες και μηχανικούς και στους αρχαιολόγους,ένα περίπου αυτονόητο συμπέρασμα,που προκύπτει από τις εργασίες που περιέχονται στον παρόντα τόμο.

Παϊπέτης, Στέφανος Α. | Paipetis, Stefanos A.

Σύντομη βιογραφία: Ο Στέφανος Παϊπέτης είναι καθηγητής της μηχανικής του Τμήματος Μηχανολόγων και Αεροναυπηγών Μηχανικών του Πανεπιστημίου Πατρών. Είναι μηχανολόγος μηχανικός του Ε.Μ.Π., μηχανολόγος μηχανικός του Imperial College του Λονδίνου και διδάκτωρ του Πανεπιστημίου του Λονδίνου. Τα προηγμένα αεροδιαστημικά υλικά και η ερευνητική περιοχή του, όπου είναι υπεύθυνος διεθνών συνεργαστικών προγραμμάτων. Έχει δημοσιεύσει πλήθος ερευνητικών εργασιών. Τα γενικότερα ενδιαφέροντά του περιλαμβάνουν την αρχαία τεχνολογία, τη φιλοσοφία, την ποίηση, τη λογοτεχνία και φυσικά την υψηλού επιπέδου μαγειρική. Είναι άνθρωπος με φρικτά και ακατονόμαστα πάθη, από τα οποία οι μακαρονάδες είναι το χειρότερο.

Κατερίνα Καριζώνη - Ο Μονόφθαλμος και άλλες Πειρατικές Ιστορίες

Κατερίνα Καριζώνη : Ο Μονόφθαλμος και άλλες Πειρατικές Ιστορίες

Η Κατερίνα Καριζώνη επανέρχεται στην πεζογραφία ύστερα από τρία χρόνια απουσίας, τακτική όπως πάντα στα ραντεβού της, όπως μας έχει συνηθίσει χρόνια τώρα, ύστερα από την πρώτη μυθιστορηματική της εμφάνιση το 1997. Η Κ. Καριζώνη δε χρειάζεται βέβαια πια συστάσεις. Εκτός από την περιοδική της εμφάνιση στην πεζογραφία με τέσσερα μέχρι στιγμής μυθιστορήματα έχει στο ενεργητικό της και μια μακρόχρονη θητεία στην ποίηση και στην παιδική λογοτεχνία.
Απόψε όμως θα μιλήσουμε αποκλειστικά για το καινούργιο της βιβλίο «Ο μονόφθαλμος και άλλες πειρατικές ιστορίες» που κυκλοφόρησε πριν από μερικούς μήνες. Σε αυτήν την περίπτωση δεν έχουμε να κάνουμε με ένα μυθιστόρημα αλλά με μια συλλογή ιστοριών, πειρατικών μάλιστα όπως μας το διευκρινίζει και ο τίτλος του βιβλίου. Πιο συγκεκριμένα πρόκειται για δέκα ιστορίες που βασίζονται εν πολλοίς σε πραγματικά γεγονότα της πειρατικής ιστορίας του Αιγαίου από τον μεσαίωνα έως και τις αρχές του 19ου αιώνα. Οι περισσότερες ιστορίες διαδραματίζονται τον 17ο αιώνα ο οποίος άλλωστε έχει χαρακτηριστεί και σε παγκόσμιο επίπεδο ο αιώνας της πειρατείας. Στην αρχή της κάθε ιστορίας στην αριστερή σελίδα υπάρχει και μια σχετική εικόνα, οι οποίες νομίζω πως ανακαλούν στη μνήμη του αναγνώστη την αισθητική των παλιών βιβλίων που έγραφαν συναρπαστικές ιστορίες κουρσάρων της θάλασσας. Στην αρχή στα περιεχόμενα διαβάζουμε τους λιτούς τίτλους των ιστοριών που μας προσανατολίζουν εξ’ αρχής σε τόπους και πρόσωπα: Αρζεντιέρα, το Νάμφιο, ο καπετάν Τζαφέρ κά
Πριν επεκταθούμε στο περιεχόμενο του βιβλίου θα ήθελα να ανοίξω μια παρένθεση και να καταθέσω ένα προσωπικό σχόλιο. Η δικιά μου γενιά έθρεψε το θαλερό δέντρο της παιδικής φαντασίας με συναρπαστικές πειρατικές ιστορίες εισαγόμενες. Πολλοί από μας αγνοούσαν και κάποιοι αγνοούν έως και σήμερα πως η ανατολική Μεσόγειος έχει στο παρελθόν της μια πολύχρωμη ιστορία πειρατείας αντάξια της κεντρικής και νότιας Αμερικής, αντάξια των ωκεανών. Η μεταπρατική Ελλάδα βλέπετε έχει κάνει για ακόμα μια φορά το θαύμα της. Τα πειρατικά στερεότυπα στη συνείδησης των αναγνωστών συγκροτούνται από εικόνες που βρίθουν από παραδείσια πουλιά των τροπικών, μικροσκοπικά νησάκια με κοκκοφοίνικες, αιχμάλωτες δουλτσινέες, ιστιοφόρα του ισπανικού βασιλικού ναυτικού που κυνηγούν τους κακούς απαγωγείς, ξύλινα πόδια κι άλλα τέτοια ατελείωτα. Τα κλασικά πειρατικά έργα του δυτικού κόσμου με τη βοήθεια βέβαια του κινηματογράφου στέρησαν από τη δύναμη της αναγνωστικής φαντασίας την οπτική του φαινομένου της πειρατείας κι από τη μεσογειακή του πλευρά, κυρίως από αυτή της Λευκής θάλασσας, του Λευκού αρχιπελάγους, δηλαδή του Αιγαίου όπως μας είναι γνωστό σήμερα. Αν ρίξουμε μια ματιά στη λογοτεχνική παραγωγή του 19ου και του 20ου αιώνα η πεζογραφία σχεδόν αγνόησε το φαινόμενο της πειρατείας και δεν ασχολήθηκε ως τα όρια του θέματος όπως θα μπορούσε. Από τον «Φτωχό άγιο» του Παπαδιαμάντη, όπως μου έρχεται στο νου ως σήμερα η ελληνική πεζογραφία έχει να παρουσιάσει ελάχιστα αξιόλογα βιβλία με θέμα την πειρατεία τα οποία βέβαια δεν είναι αρκετά.
Κλείνοντας αυτήν την παρένθεση επανέρχομαι στο βιβλίο για το οποίο μιλάμε σήμερα. Η Κ. Καριζώνη έχοντας αποδεδειγμένη άνεση στην αφήγηση και με την γνωστή της εξοικείωση με όσα ιστορικά περιβάλλοντα έχει ασχοληθεί, εξοικείωση που οφείλεται φυσικά στην εργατικότητά της να μελετά και να διερευνά πηγές και βιβλιογραφία, έρχεται να αναστήσει στα μάτια του αναγνώστη τον πειρατικό κόσμο του Λευκού Αρχιπελάγους. Μέσα από τις δέκα ιστορίες της διακρίνονται βασικοί αρμοί που συγκροτούν τον κόσμο της πειρατείας: ναυτική τέχνη αξιοθαύμαστη, πόθος για εξουσία και πλούτο, φλογεροί έρωτες, η σκληρότητα και η βαναυσότητα της εποχής αλλά και πόθος για ελευθερία ατομική ή συλλογική, ενοχές και μοίρα, πεπρωμένο και θλίψη για το μάταιο του ανθρώπου. Η ανατολική Μεσόγειος υπήρξε για αιώνες σκληρότατος στίβος ανταγωνισμού ανάμεσα σε βασίλεια, δουκάτα, ηγεμονίες, αυτοκρατοριες αλλά και μεμονωμένα πρόσωπα, τότε που η πειρατεία εξυπηρετούσε πολυποίκιλα συμφέροντα, τότε που πίσω από το κούρσος των καραβιών θα μπορούσε να κρύβεται ένας αδίσταχτος πειρατής ή ο ίδιος ο δόγης της Βενετίας Οι ήρωες της Καριζώνη Έλληνες ή αλλόφυλοι, χριστιανοί ή αλλόθρησκοι προσπαθούν να σκίσουν το δίχτυ της ανάγκης, της ιστορικής αναγκαιότητας και να στήσουν το δικό τους είδωλο σ’ ένα σκληρό κόσμο απίστευτα βίαιο και ενίοτε κτηνώδη.
Όσοι έχουν παρακολουθήσει τα προηγούμενα βιβλία της συγγραφέως εύκολα θα διακρίνουν την εικονοπλαστική δύναμη της γραφής, την ποιητική καταγωγή του λόγου της, την ικανότητά της για ανασύσταση του χώρου και των καθημερινών αντικειμένων της κάθε εποχής. Ας δούμε ένα από τα πολλά παραδείγματα, διαβάζουμε από τη Αρζεντιέρα στη σελ 51: Ο Σπύρος Φραγκόπουλος μπήκε στην καμπίνα της πειρατικής φούστας του κι άναψε τη λάμπα. Έπεσε άκεφος στη βαθιά βελούδινη πολυθρόνα του, που την είχε «δανειστεί» από κάποιο μπριγκαντίνι στα ανοιχτά της Σαρδηνίας. Τα κλοπιμαία συνήθιζε να τα ονομάζει δανεικά ο πειρατής. Πάνω στο τραπέζι ήταν ακατάστατα ριγμένα χάρτες, πορτολάνοι, επίσημα και πλαστά έγγραφα, ένα κιάλι από ισπανικό πειρατικό, ο μπούσουλας του πλοίου, μια χρυσή ταμπακέρα και μια πίπα από ξύλο κερασιάς. Η αναπαράσταση όπως βλέπετε είναι επαρκέστατη
Επίσης οι ίδιοι οι αναγνώστες - κι εγώ μέσα σ’ αυτούς - έχουμε πεισθεί και για τη μυθοπλαστική της ικανότητα, την ικανότητα να επινοεί ήρωες και καταστάσεις, να υφαίνει και να διασταυρώνει ιστορίες που αιχμαλωτίζουν το ενδιαφέρον του αναγνώστη. Γεννιέται λοιπόν πρωταρχικά σ’ εμένα η απορία γιατί η συγγραφέας λαξεύει ιστορίες πάνω σε πραγματικά γεγονότα ενώ θα μπορούσε, είμαι απόλυτα βέβαιος γι’ αυτό, να επινοήσει πειρατικές ιστορίες χωρίς το βάρος, την αλυσίδα των πραγματικών γεγονότων. Σίγουρα είναι μια επιλογή που φέρνει τον αναγνώστη πιο κοντά στην ιστορία του Αιγαίου και μάλιστα σ’ αυτές τις σελίδες που έμειναν για δεκαετίες στο ημίφως της επίσημης ιστορίας. Ένα σχόλιο νομίζω από τη συγγραφέα πάνω σε αυτό το ερώτημα θα είχε πολύ ενδιαφέρον.
Συνεχίζοντας την περιδίνηση στις σελίδες του βιβλίου στεκόμαστε και σε μια άλλη παρατήρηση όπου νομίζουμε πως ένα σχόλιο είναι απαραίτητο. Η δημιουργία χαρακτήρων στην πεζογραφία δεν είναι εύκολη υπόθεση και νομίζω αυτό είναι ευρέως γνωστό. Όταν μάλιστα ο συγγραφέας στερείται της ευρυχωρίας που προσφέρει ένα πολυσέλιδο μυθιστόρημα αλλά είναι αναγκασμένος να απεικονίσει διαφορετικούς πρωταγωνιστές σε κάθε ιστορία το στοίχημα φαίνεται δυσκολότερο. «Ο μονόφθαλμος και άλλες πειρατικές ιστορίες» σκιαγραφεί ήρωες πέρα από το απλοϊκό δίπολο καλός – κακός, χριστιανός – άπιστος, χτίζει ήρωες με βαθύ διχασμό σε θέματα προσωπικής ηθικής, συνείδησης ή όχι της καταγωγής τους, ήρωες τελικά με τραγικότητα, που χτυπιούνται πέρα δώθε στους κλυδωνισμούς της τύχης, όπως ακριβώς στους στενόχωρους τοίχους μιας καμπίνας, σε ώρα θαλασσοταραχής. Οι ήρωες των ιστοριών είναι μαριονέτες της εποχής τους, όταν ο παλιός κόσμος φθίνει, είναι ήρωες μιας εποχής ανέγγιχτης ακόμα από τις αξίες του διαφωτισμού κι από ένα συλλογικότερο όραμα εθνικής συγκρότησης.
Νομίζω τέλος, αν κάνω λάθος διορθώστε με, πως η ιστορική πραγματικότητα των δύο τελευταίων αιώνων της πειρατείας με τους παρηκμασμένους νόμους, τη διεφθαρμένη εξουσία, τον ηθικό και φιλοσοφικό μηδενισμό των πρωταγωνιστών, τη διεύρυνση των κοινωνικών ανισοτήτων, μ’ αυτόν τον παροξυσμό της βουλιμίας για πλούτο και ισχύ καθιστά το βιβλίο επίκαιρο. Δεν είναι τυχαίο πως τα τελευταία χρόνια ακούμε συνεχώς για απανωτά κρούσματα πειρατείας με απαγωγές ολόκληρων καραβιών κυρίως στην ανατολική Αφρική και στον Ινδικό ωκεανό. Οι πειρατές, μονόφθαλμοι, μονόχειρες ή αρτιμελείς είναι πάντα εδώ.
Ευχαριστώ πολύ.

Η ομιλία του Ισίδωρου Ζουργού στην Παρουσίαση του Μονόφλαμου στην Θεσσαλονίνη

Το Ρεσάλτο της Κατερίνας Καριζώνη

Κατερίνα Καριζώνη - Katerina Karizoni Ρεσάλτο Ποιητική Συλλογή

2009 και η Κ.Κ. κυκλοφορεί από τις εκδόσεις ΑΡΜΟΣ τη συλλεκτική ποιητική συλλογή της ΡΕΣΑΛΤΟ. Είναι ποιήματα που γράφτηκαν από τα πρώτα νεανικά της χρόνια έως και σήμερα.
Είναι μια ποίηση ξεχωριστή και ιδιαίτερη. Έχει το ξερίζωμα μιας ψυχής που παρατηρεί και καταγράφει. Δεν είναι αμιγώς συναισθηματικά ,αν και πνίγονται στο βάθος ενός ανείπωτου συναισθηματισμού και εύγλωττης συγκίνησης.
Όλα χωρούν στον χάρτη της Ανθολογίας της. Όλα καταγράφονται. Νοσταλγός της μάνας Γης, των ταξιδιών με τρένα,των δένδρων που σμίλεψαν δικές της αισθήσεις με το θρόισμα, με τις ελιές να πυρώνουν τον άνεμο, με γλυκό του κουταλιού κερασμένο στην πορσελάνη των ματιών μας.
Μέσα από την γραφή, ζητά την αλήθεια της, πότε στα καθρεφτισμένα τείχη της Ιεριχώς πότε στα παραμύθια. Άλλοτε πάλι στην ιστορία, σε γεγονότα που συγκλόνισαν τον προσωπικό της φωτοστέφανο.
Εδώ οι απώλειες δεν υπολογίζονται. Ο μύθος σμιλεύεται για να ανταποκριθεί και να αναπλασθεί σε σημερινές αγωνίες και άγχη. Εκεί ακριβώς στη σχισμή του σκοταδιού εναποθέτει τις λέξεις της.
Είναι βέβαιο πως τα καλοκαίρια επηρέασαν την ψυχοσύνθεση της ποιήτριας, που ήρθε σε ρήξη με το μαύρο βελούδο, το μαύρο σατέν της γραφής της. Οι μνήμες φτερουγίζουν πάνω από θάλασσες πάνω από περιγράμματα βουνών. Ακόμα και τα παράθυρα έχουν τη σημειολογία τους σ΄αυτό το ταξίδι της ποιητικής ανάγνωσης αν και κόλλες μπλε τα καλύπτουν παραμένοντας ανοιχτά, εκείνες ξεφτένουν το χρώμα τους απ' το φως.
Η ίδια ελπίζει στους ήρωες των παραμυθιών. Ψάχνει να τους βρει ανάμεσα στον κόσμο. Είναι απουσίες που ζητούν ν' αγγίξουν την άλλη όψη των ιστοριών. Κρατεί καλά τα κλειδιά και κλείνει σιγά πίσω της τις πόρτες μη τρίξουν κι ακουσθεί το τρίξιμο από τους σκουριασμένους μεντεσέδες. Μόνον τα φτερά των παιδικών χρόνων φυλάχθηκαν σε πύργους και ξύλινα σπιτάκια στο δάσος. Η Κατερίνα πέταξε, χωρίς την σιωπή που πληγώνει. Εκείνη την έκρυψε καλά, την φυλάκισε στα άδεια δωμάτια. Πήρε μαζί της τα μάρμαρα της εφηβείας και τ' ανάστησε δίπλα σε θαλασσινές σπηλιές κι άφησε τα μολυβένια στρατιωτάκια να πρωτομιλήσουν με ιστορίες της πόλης. Γιατί η ποίησή της είναι βιωματική κι ακουμπά στα κουρασμένα βιώματα των άλλων.
Με τα μαύρα δαχτυλίδια του έρωτα έβαψε αγάπες και στάθηκε όρθια μπρος στους καιόμενους δρόμους και στα μηνύματα των καιρών. Ήθελε ν' αλλάξει τον κόσμο, την θάλασσα να βάψει με ξυλομπογιές και τις λέξεις ν' αναστήσει στους σιωπηλούς μήνες των ματιών. Στα χέρια πρώτη κράτησε όλα τα δώρα των σταυροφοριών που της έφεραν τα μολυβένια της στρατιωτάκια και οι ήρωες των παραμυθιών. Ακόμα κουβαλάει μαζί της τον Πινόκιο, τους Χανς και Γκρέτελ, τον Αλαντίν, την Αλίκη, τον Γκιούλιβερ.
Ζωντανεύει ελπίδες τσακισμένες, βρίσκει λυτρωμό σε ιστορίες, σε πόθου κομμάτια, μαστιγώνοντας το άπειρο μιας διαδρομής ατελεύτητης. Ζωγραφίζει τραγούδια όχι με χρώματα, συλλαβιστά, με σχήματα αμίλητα, ακίνητα στην παραμεθόριο των βουνών, με προσανατολισμούς σε μια διαφορετικότητα υπαρκτή και ως προς το σχήμα αλλά και ως προς το περιεχόμενο της νοηματικής της αυτάρκειας. Της δίνεται έτσι η δυνατότητα να πετάξει, να αφεθεί, να γυρίσει, να τρέξει στη στροφή των συγκινησιακών αναζητήσεων μέσω των ιστοριών της. Ν' ανακαλύψει τη θέα μετά την ομίχλη, για να χαμογελάσει με τα κομμάτια τ' ουρανού που κρέμονται απ' τα σιδερένια κάγκελα της σκάλας.
Με τον δρόμο μπροστά της σαν ανάμνηση καλοκαιριού, κρατάει μια ψυχή παραπάνω, γι' αυτούς που αληθινά αγάπησαν. Όλα χωρούν στη γεωγραφία του λόγου της. Φωτογραφίες , πορτραίτα και κάδρα. Μοίρες σπιτιών που γίνανε φλόγα που σβήνει φεύγοντας μακριά. Έμεινε το παιδί που στο σώμα της έχει κρυφτεί και τρώει λέξεις και χρώματα, για να κορέσει τα βλέμματα και τα στόματα των μελλούμενων αναγνωστών. Στήλες καπνού που από την ψυχή της βγάζει, τις κάνει μπίλιες χρυσές σε κομπολόι, τις δένει με χρυσή κλωστή.
Κρατά τα κλειδιά από το σπίτι της ποίησης που χρόνια την αρρωσταίνει, την μεθά, της χαμογελά σαν αιωρούμενη σκόνη πάνω από την πόλη. Όλα τα φώτα τα χτένισε για να γεννήσει τα παιδιά της. Με σχήματα υπαρκτά στη γεωγραφία της ποίησης μαθαίνει η ίδια και μαθαίνει και σε μας αυτό που κάνει τα λόγια της μικρές ιστορίες, οδοιπορικά αμαγάλματα σιωπής που φωνάζουν . Σαν χνούδι αγκαλιάζουν και καλύπτουν απαλά ίσκιους βιβλίων με την σκόνη πάνω τους, σαν ανάμνηση που έμεινε και πιάστηκαν νοσταλγικά στα δίχτυα των ματιών μας.
Ο πυρήνας όλων των ποιημάτων σαν θάλασσα βαθιά απλώνεται με αγάπη, για ν' ακούσει τ' αγάλματα που χρόνια κρύβονταν στον βυθό της. Είναι εκείνη η εσωτερική δύναμη που κινεί τα νήματα της γραφής, που αφηγούνται ιστορίες χωρίς όνομα για την αγάπη ίσαμε την άκρη τ' ουρανού, μαζί με τους αγγέλους, να ταξιδέψουν μυστικά σε καινούργια τοπία. Σημάδια της τα φτερά που έσπασαν, ανάσες κρυφές που τις καλεί το βράδυ και σκιαγραφούν αζήτητες ιστορίες του παρελθόντος που φθάνουν σε ένα παρόν διάφανο.
Το αμετάθετο της εσωτερικής της αναζήτησης το καταθέτει ορθά σαν κρύσταλλα σπαθιά που κρέμονται στητά από στέγες σπιτιών. Το μαύρο βελούδο της λύπης αρμονικά δένει με το μαύρο σατέν του νου που βαραίνει απ' το συναίσθημα. Τούτη η νοσταλγική ανάμνηση από παρελθόν παρόν και μέλλον είναι που κάνει την ποίηση της Κ.Κ. ελκυστική και πρωτότυπη. Γυρνάει στα περασμένα και στιγματίζει τις αισθήσεις των αναγνωστών της.


Σοφία Στρέζου

Πυθαγόρειος Προσαρμογή της Ορφικής Κοσμολογίας στις θετικές Επιστήμες

Του Ιπποκράτη Π. Δάκογλου

Ο Πυθαγόρας μυήθηκε στις δοξασίες του Ορφέως από τον Μύστη Αγλαόφαμο και όπως μας βεβαιώνει ο Συριανός,(ο δάσκαλος του Πρόκλου),τις μετέτρεψε από αφηρημένη φιλοσοφία στο επιστητό,στις θετικές επιστήμες και έτσι και με ανάλογα σχέδια τις δίδασκε στους μαθητές του.
Αυτήν την μετατροπή από αφηρημένη φιλοσοφία στις θετικές που έκαμε ο Πυθαγόρας και δεν έχει διασωθή επιχειρεί ο συγγραφέας των Πυθαγορείων Ιπποκράτης Δάκογλου να την επαναλάβη με τις σημερινές του 21ου αιώνα Κοσμολογικές γνώσεις και των αντιστοίχων θετικών επιστημών.
Απ΄αυτήν την εκ νέου προσαρμογή της Ορφικής Κοσμολογίας στις σημερινές γνώσεις των θετικών επιστημών προέκυψαν άγνωστες σπουδαιότατες επιστημονικές αλήθειες,που ασφαλώς πρόκειται να ανατρέψουν πολλές σημερινές κοσμολογικές θεωρίες και πολλές γνώσεις της σημερινής θετικής επιστήμης όπως είναι οι κάτωθι.
1ον) Όλες οι μέχρι σήμερα υπάρχουσες αρχαίες και νέες Κοσμολογικές θεωρίες για την δημιουρία του Σύμπαντος.

2ον) Όλες οι υπάρχουσες επιστημονικές γνώσεις για τον Κοσμικό Αιθέρα.

3ον)΄Ολες οι πρόσφατες έννοιες των, Κοσμικών Χώρου,Χρόνου,Χωρόχρονου και Χωροχρονικού Συνεχούς του Αϊνστάϊν.

4ον) Όλες οι υπάρχουσες σημμερινές γνώσεις για την Γέννηση, Ζωή και θάνατο της Ύλης.

5ον) Ο ορισμός και το αίτιο της βαρύτητος (πλήρης ανατροπή των σημερινών επιστημονικών γνώσεων).

Το κύριο χαρακτηριστικό γνώρισμα του παρόντος έργου του συγγραφέως είναι αυτό που τον διέπει σε όλα του τα έργα ή απόδειξη της αλήθειας των αναγερομένων.

Ιωάννης Σχοινάς ΝΕΑ ΘΕΣΙΣ

ΙΠΠΟΚΡΑΤΗΣ Π. ΔΑΚΟΓΛΟΥ

ΙΠΠΟΚΡΑΤΗΣ Π. ΔΑΚΟΓΛΟΥ
Ο Ιπποκράτης Δάκογλου είναι διπλωματούχος Πολιτικός Μηχανικός του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου της Ελλάδος, ομότιμο μέλος του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδος και μέλος της Ελληνικής Μαθηματικής Εταιρείας. Είναι ερευνητής και συγγραφεύς των Πυθαγορείων δοξασιών. Έχει αποκαλύψει πολλές άγνωστες Πυθαγόρειες Κοσμολογικές αλήθειες ,που έχουν επιβεβαιωθεί απολύτως ,όπως είναι ο Μαθηματικός νόμος των αποστάσεων των Πλανητών του πυθαγορείου Φιλολάου, ο οποίος έχει επαληθευτή πλήρως από τις θέσεις και των νέων ανακαλυφθέντων πλανητών.( Ο νόμος των αποστάσεων είχε γνωστοποιηθεί στην ΝΑΣΑ και την ΕΣΑ κλπ. από το 1991 για την συμβολή στην αναζήτηση των νέων πλανητών). Έχει δημοσιεύσει σε έγκριτα περιοδικά πολλά άρθρα του και πολλές μελέτες παγκοσμίου Κοσμολογικού ενδιαφέροντος.Έχει προβεί σε πολλές επιστημονικές ανακοινώσεις σε διαλέξεις σε παγκόσμια συνέδρια, σε τηλεοπτικές και ραδιοφωνικές εκπομπές.
Έχει συγγράψει και κυκλοφορήσει σε πολλαπλές εκδόσεις τα κάτωθι βιβλία.
Τέσσαρες τόμοι με τον τίτλο» Ο Μυστικός Κώδικας του Πυθαγόρα και η αποκρυπτογράφηση της διδασκαλίας του».
Ένα τόμο με τον τίτλο « Η Πυθαγόρεια Αριθμοσοφία υπό το πρίσμα των νεωτέρων αποκαλύψεων»
Πυθαγόρεια Μουσική Αρμονία των Ουρανίων Σφαιρών σε CD.
Ένα τόμο με τον τίτλο «Αιθήρ – Χρόνος - Γέννηση- Ζωή – Θάνατος της Ύλης – Μελανές Οπές (Πυθαγόρεια προσαρμογή της ορφικής Κοσμολογίας στο επιστητό).
Η Ηλεκτρονική του διεύθυνση είναι e-maildakoglou@in.gr

Stephanus of Byzantium

From Wikipedia, the free encyclopedia
Jump to: navigation, search
Stephen of Byzantium, also known as Stephanus Byzantinus (Greek: Στέφανος Βυζάντιος; fl. 6th century) was the author of an important geographical dictionary entitled Ethnica (Εθνικά). Of the dictionary itself only meagre fragments survive, but we possess an epitome compiled by one Hermolaus.
The work is of enormous value for geographical, mythological, and religious information about ancient Greece. The last complete standard edition was that of Augustus Meineke (1849), and by convention, references to the text use Meineke's page numbers. The first modern edition of the work was that published by the Aldine Press in 1502. A new completely revised edition in German is in preparation by Margarethe Billerbeck.
Hermolaus dedicates his epitome to Justinian; whether the first or second emperor of that name is meant is disputed, but it seems probable that Stephanus flourished in Byzantium in the earlier part of the sixth century, under Justinian I.
The chief fragments remaining of the original work (which certainly contained lengthy quotations from classical authors and many interesting topographical and historical details) are preserved by Constantine Porphyrogennetos, De administrando imperio, ch. 23 (the article Ίβηρίαι δύο) and De thematibus, ii. 10 (an account of Sicily); the latter includes a passage from the comic poet Alexis on the Seven Largest Islands. Another respectable fragment, from the article Δύμη to the end of Δ, exists in a manuscript of the Fonds Coislin, the library formed by Pierre Séguier.

Στέφανος Βυζάντιος:ΕΘΝΙΚΑ - Μέγα Γεωγραφικόν Λεξικόν Αρχαίων Πόλεων Τόπων και Εθνών

Ο Στέφανος Βυζάντιος και το Έργο του
του Γιώργου Λαθύρη
Ο Στέφανος ο Βυζάντιος έζησε περί τα τέλη του 5ου - μέσα του 6ου μ.χ. αιώνος. Καταγόταν από την Κωνσταντινούπολι, το αρχαίο Βυζάντιο, εξ ου και η προσωνυμία Βυζάντιος. Πολυμαθής ιστορικός, γεωγράφος, μαθηματικός, αστρονόμος, και γραμματικός, μαθήτευσε και δίδαξε τόσο στην Αλεξάνδρεια όσο και στο ίδιο το Βυζάντιο. Συνέγραψε πολλά έργα, εκ των οποίων το κυριώτερο είναι το ανά χείρας σύγγραμμά του που έφτασε μέχρις εμάς με τους παράλληλους τίτλους: Εθνικά. ή Τοπικά. ή Περί πόλεων και δήμων.
Τα “ Εθνικά” είναι ένα Μέγα Γεωγραφικόν Λεξικόν, το οποίο όμως εμπεριέχει πλήθος ιστορικών, γλωσσολογικών, ετυμολογικών, θρησκευτικών, μυθολογικών, κ.α. πληροφοριών για τον αρχαίο κόσμο, μέχρι και την εποχή του Στεφάνου. Ως πηγές, πέραν της επιτόπιας έρευνας, χρησιμοποιεί τους μεγάλους γεωγράφους και ιστορικούς της αρχαιότητος, όπως τον Εκαταίο Μιλήσιο, τον Στράβωνα, τον Ερέννιο Φίλωνα, τον Αλέξανδρο Πολυΐστορα, τον Ηρόδοτο, τον Θουκυδίδη, τον Ξενοφώντα, τον Ελλάνικο, τον Θεόπομπο, τον Αρριανό, τον Πολύβιο, περιηγητές όπως ο Παυσανίας, κ. α. Ταυτοχρόνως, αντλεί γεωγραφικές πληροφορίες και από άλλες πηγές, όπως τα έργα των μεγάλων ποιητών: Ομήρου, Ησιόδου, Αισχύλου, Σοφοκλέους, Ευριπίδου, κ.α.
Για την ορθή γραφή των ονομάτων και των παραγώγων τους, όπου υπήρχε μεγάλη δυσκολία λόγω της υπάρξεως πολλών τύπων του ιδίου ονόματος (πολυτυπίας), συμβουλεύεται τα έργα του Γραμματικού Απολλωνίου, ο οποίος συχνά αναφέρεται απλώς με το προσωνύμιο ο Τεχνικός, και του Γραμματικού Ηρωδιανού, έτσι ώστε το σύγγραμμά του κρίνεται άψογο όχι μόνον για το περιεχόμενό του, αλλά και για την γλωσσική μορφή του.
Το όλο σύγγραμμα ήταν πολύ μεγάλο σε έκτασι, συγκροτούμενο από εξήντα (60) βιβλία “εν 60 βιβλίοις εκ παντοίων συγγραμμάτων συνηρμοσμένον” ( Αλέξανδρος Ραγκαβής, Λεξικόν της Ελληνικής Αρχαιολογίας, Αθήνα 1891). Η μεγάλη του αυτή έκτασι, ωστόσο, το καθιστούσε δύσχρηστο και δυσπρόσιτο στο ευρύ κοινό. Γι΄ αυτόν τον λόγο, ο Γραμματικός Ερμόλαος, Βυζάντιος και αυτός, ζήσας τον 6ο μ.χ. αιώνα (βλ. Λεξικόν Σούδα), συνέταξε μία σύντμησί του σε έναν τόμο, την λεγόμενη Επιτομή• κάτι που αποτελούσε, εξάλλου, πάγια πρακτική της ελληνικής εκδοτικής παραδόσεως. Και αυτή η Επιτομή είναι που τελικώς διασώθηκε -μες από τις γνωστές πια περιπέτειες της Ελληνικής Γραμματείας- κι έφτασε μέχρις εμάς... Για τον λόγο αυτό, το σύγγραμμα φέρει και τον τίτλο: Εκ των Εθνικών Στεφάνου κατ΄ επιτομήν.
Από μιαν αναφορά που κάνει ο ίδιος ο Στέφανος στα “ Εθνικά”, συμπεραίνουμε ότι το εκτενές σύγγραμμα -εκτός των περισσοτέρων και εκτενεστέρων, προφανώς, λημμάτων- είχε και Εισαγωγή η οποία έφερε τον ειδικό όρο Προτεχνολογήματα: “περί του Αιθιόπισσα πλατύτερον εν τοις των εθνικών προτεχνολογήμασιν ειρηται” ( Εθνικά, λήμμα Αιθίοψ). Για την σημασία του όρου αυτού, ας προστρέξουμε σε τρία λεξικά: “Προτεχνολογέω - τεχνολογώ πρότερον, τεχνικώς πραγματεύομαι” (Λεξικόν της Ελληνικής Γλώσσης, Liddell & Scott), “προτεχνολογέω, ω - λέγω πρότερον τας αναγκαίας γνώσεις εις τινά τέχνην” και “προτεχνολόγημα -η προς τέχνην ή επιστήμην τινά εισαγωγή” (Λεξικόν της Ελληνικής Γλώσσης, Ανθίμου Γαζή) “προτεχνολογέω, ω - τεχνολογώ προτού, αναλύω πρώτα τεχνολογικώς τι” και “προτεχνολόγημα - προεισαγωγή εις τέχνην ή επιστήμην τινά” (Λεξικον της Ελληνικης Γλώσσης, Σκαρλάτου Βυζαντίου).
Σύμφωνα με τα συγγραφικά και εκδοτικά ήθη των παλαιών Ελλήνων, κάθε συγγραφικό έργο όφειλε να έχει μια Εισαγωγή, η οποία να περιλαμβάνει ως βασικά στοιχεία τον σκοπό του έργου, την χρησιμότητά του, την γνησιότητά του, την σειρά και τον τρόπο αναγνώσεώς του, την αιτιολόγησι του τίτλου, κλπ., έτσι όπως παραστατικά μας το περιγράφει ο φιλόσοφος Αμμώνιος ο Ερμείου, μαθητής του Πρόκλου στην Πλατωνική Ακαδήμεια (5ος αι. μ.χ.) στο σωζόμενο έργο του Εξήγησις των Πέντε Φωνών: “Δει δε ημάς ειπείν και τα προς των φιλοσόφων ούτω προσαγορευόμενα προλεγόμενα ήτοι προτεχνολογούμενα επί παντός βιβλίου. Εστί δε ταύτα: ο σκοπός, το χρήσιμον, το γνήσιον, η τάξις της αναγνώσεως, η αιτία της επιγραφής, η εις τα κεφάλαια διαίρεσις και υπό ποιον μέρος ανάγεται το παρόν σύγγραμμα. Ταύτα δε επενόησαν οι φιλόσοφοι προλέγειν, ουχ ως περιττόν τι προσεπινοούντες αυτοίς ή κατά τας άλλας τέχνας, αλλά προθυμοτέρους ποιείν βουλόμενοι τους αναγιγνώσκοντας”.
Άλλα έργα του Στεφάνου Βυζαντίου, για τα οποία υπάρχουν πληροφορίες, είναι τα “Βυζαντιακά” και το “Περί Κύπρου”. Το δεύτερο αναφέρεται ως δικό του έργο στο Μέγα Ετυμολογικόν (738, 50): “...ως φησί Στέφανος εν τω περί Κύπρου” (...όπως λέει ο Στέφανος στο Περί Κύπρου), ενώ το πρώτο αναφέρει ο ίδιος στο λήμμα Γότθοι των “Εθνικών”: “...ως είρηται μοι εν τοις Βυζαντιακοις” (...όπως ήδη έχω πει στα Βυζαντιακά). Συνέγραψε επίσης και αστρονομικό σύγγραμμα, το οποίο δεν διασώθηκε. Τα “Εθνικά” αποτέλεσαν κύρια βιβλιογραφική πηγή για την συγγραφή πολλών έργων• χαρακτηριστικό είναι το έργο “Περί των θεμάτων των ανηκόντων τη βασιλεία των Ρωμαίων”, του αυτοκράτορος Κωνσταντίνου Πορφυρογεννήτου, όπου μεταφέρονται αυτούσια αποσπάσματα από το έργο του Στεφάνου.
Η παρούσα εκδοσις είναι η πρώτη που γίνεται στην Ελλάδα, με εξαρχής στοιχειοθεσία, λεξικογραφική σελιδοποίησι, εισαγωγή, πλήρη κατάλογο των αρχαίων συγγραφέων και των αναφερόμενων έργων τους, και αναλυτικό ευρετήριο όλου του έργου. Ως βάσι πήραμε την τελευταία εκδοσι που έγινε στο Βερολίνο το 1849 από τον A. Μeineke. Το πρωτότυπο κείμενο των “ Εθνικών” σώζεται σε τρεις χειρόγραφους κώδικες: Rehdigeranus, Vossianus, Parisiensis. Όπου υπήρχαν χάσματα ή ασάφειες στο κείμενο, έγινε προσπάθεια να αποκατασταθούν και για τον σκοπό αυτό χρησιμοποιήθηκαν όλες οι παρά πόδας σημειώσεις και παρατηρήσεις από τους διαφορετικούς κώδικες και τις προηγούμενες εκδόσεις των: Aldinus, Xylander, Holstenius, Berkelius, Westermannus.
Ταυτοχρόνως έγινε αντιπαραβολή με διασωθέντα κείμενα των αναφερόμενων από τον Στέφανο αρχαίων συγγραφέων (γεωγράφων, ιστορικών, γραμματικών, λεξικογράφων, κλπ.) ώστε η αποκατάσταση να είναι όσο το δυνατόν πιο ακριβής και λειτουργική για την κατανόηση του κειμένου. Σε κάθε περίπτωση το αποκαταστημένο κείμενο τίθεται εντός αγκυλών, και όπου τα χάσματα του πρωτοτύπου ήταν αδύνατο να συμπληρωθούν με διασταυρωμένα ακριβή στοιχεία, σημειώνονται με τρεις συνεχόμενους αστερίσκους ***.
Έτσι, μετά από μια κοπιαστική και επίπονη εργασία πολλών μηνών, παραδίδουμε στο ελληνικό αναγνωστικό κοινό, που διψά για αυθεντική πληροφόρησι, έναν πραγματικό Θησαυρό Αρχαιογνωσίας. Και όπως συμβαίνει με όλους τους πνευματικούς θησαυρούς, θα πρέπει κανείς να ερευνήσει και να μελετήσει με ανάλογη δημιουργική διάθεση, τόσο σε έκτασι όσο και σε βάθος, αντλώντας σημαντικά και χρήσιμα στοιχεία για την ανασυγκρότησι της Ελληνικής Παραδόσεως, στην γεωγραφική - ιστορική της διάστασι και όχι μόνον!

Β.- Κατάλογος Συγγραφέων και αναφερόμενων έργων.

Για την συγγραφή των “ Εθνικών”, όπως προαναφέραμε, ο Στέφανος χρησιμοποίησε ως πηγές πλήθος αρχαίους συγγραφείς, τα έργα των οποίων -στην πλειονότητά τους- δεν έφτασαν μέχρις εμάς... Συνολικά αναφέρονται 380 αρχαίοι συγγραφείς και 434 τίτλοι έργων τους! Μεταξύ των πηγών αναφέρονται και οι λεγόμενοι Πινακογράφοι, δηλαδή, οι Χαρτογράφοι της αρχαιότητος, “όσοι την της Οικουμένης πινακογραφίαν μεμελετήκασιν” (Ευστάθιος), καθώς και πολλοί πίνακες (χάρτες). Ο ίδιος ο Στέφανος αναφέρει στο λήμμα Άβδηρα την πληροφορία ότι: “πλείστοι δ΄ Αβδηρίται υπό των πινακογράφων αναγράφονται”, πολλοί Αβδηρίτες (περιηγητές) χρησιμοποιήθηκαν από τους χαρτογράφους. Επίσης, στο λήμμα Πελοπόννησος, αναφέρει ότι αυτή μοιάζει με αμπελόφυλλο ή πλατανόφυλλο, πράγμα το οποίο επιβεβαιώνεται και από την σύγχρονη Χαρτογραφία: “Πελοπόννησος... εστί δε χερρόνησος αμπέλου φύλλω τω σχήματι παρεμφερής. Διονύσιος δε πλατάνου φύλλω απεικάζει”.
Και μόνον από τους τίτλους των αναφερόμενων έργων συμπεραίνει κανείς την πολυδιάστατη γνώσι που υπήρχε άφθονη και διαθέσιμη ακόμα και την εποχή του Στεφάνου (5ος - 6ος αι. μ.χ.). Ορισμένους από τους συγγραφείς αυτούς, ιδίως τους ιστορικούς, αναφέρει και ο χρονογράφος Ιωάννης Μαλάλας λίγο αργότερα (6ος αι. μ.χ.) στην περίφημη “Χρονογραφία” του ( Εκδόσεις Ηλιοδρόμιον, Αθήνα 2001).
Εν συνεχεία, παραθέτουμε πλήρη αλφαβητικό κατάλογο όλων των Συγγραφέων που μνημονεύονται από τον Στέφανο στα “ Εθνικά”, καθώς και όλων των Έργων τους στα οποία αναφέρεται.(Βλέπε έκδοση "Εθνικά- Μέγα Γεωγραφικόν λεξικόν -Αρχαίων Πόλεων Τόπων και Εθνών")
Γιώργος Λαθύρης

Έλληνας χωρίς Ελλάδα του Ανδρέα Παπαγεωργόπουλου

Το βιβλίο αυτό, είναι ένα μεγάλο ρεπορτάζ ενός ρεπόρτερ χωρίς σύνορα, ενός δημοσιογράφου στη ξενιτιά, που περιγράφει το προσωπικό του οδοιπορικό σε τρεις ηπείρους, αρχίζοντας από την Ευρώπη, στη συνέχεια τη μακρινή αλλά φιλόξενη Αυστραλία, πηγαίνοντας από καραμπόλα στη Λατινική Αμερική και καταλήγοντας στην Ευρώπη, μεταφέροντας πάντα στην βαλίτσα του το αθεράπευτο μικρόβιο της δουλειάς που πρωτόμαθε. Μιας δουλειάς της οποίας δυστυχώς το μεγαλύτερο πρόβλημα σήμερα είναι η αναξιοπιστία και η περιφρόνηση που υπάρχει στον δημοσιογραφικό κόσμο. Βέβαια, αναφέρομαι στην Ελλάδα. Το επισημαίνω αυτό, γιατί ένας πανάξιος και λαμπρός συνάδελφος δημοσιογράφος, λίγο πριν φύγει νεότατος, πρόσφατα, ο Γιάννης Διακογιάννης, είχε πει το χαρακτηριστικό: «Ο ελληνικός λαός δεν ενημερώνεται. Δεν ενημερώνεται σωστά. Δεν υπάρχει η δυνατότητα όσα γεγονότα γίνονται να φτάσουν στ΄ αυτιά του». Εγώ θα συμπλήρωνα ότι ο δημοσιογράφος σπάνια μπορεί να γράψει, να υπογράψει και να δημοσιεύσει αλογόκριτη την άποψή του.

Όταν μάθαινα την τέχνη στο πανεπιστήμιο της εφημερίδας, μπορεί να έβγαζα είδηση-λαβράκι, αλλά έτρωγα ψιλό μαριδάκι. Σήμερα, κατά το νεοελληνικό σατιρικό λεξικό του Μιχάλη Πιτσιλίδη, πολλοί βγάζουν είδηση-αθερίνα, αλλά τρώνε λαβράκι παρέα με πολιτικούς και επιχειρηματίες. Αφήνοντας την μαχόμενη δημοσιογραφία, κατάλαβα ότι όσο πιο μακριά από το επάγγελμα αυτό βρίσκεται ο δημοσιογράφος, τόσο πιο μεγάλο το ψάρι που τρώει και φυσικά τόσο πιο μικρό αυτό που πιάνει.

Τώρα, πολλοί δημοσιογράφοι έχουν φορέσει τον μανδύα του κομματόσκυλου. Γαβγίζουν πάντα τον αντίπαλό τους, είναι πιστοί στα αφεντικά που τους ταΐζουν, με μοναδικό μειονέκτημα ότι τρώνε πολύ και λερώνουν όπου βρουν. Αποκαλούνται και «τσάτσοι». Διαθέτουν κότερο και διακρίνονται για το σοβαροφανές ύφος και τη μαχητικότητά τους στο να απαξιώνουν κάθε τι που βρίσκεται απέναντι από τα εμφανή και αφανή συμφέροντα αυτών που τους χρυσοπληρώνουν. ΄Ασε που όλοι τους ανήκουν στη κατηγορία του ξερόλα δημοσιογράφου, που, όπως διαβάζω στην εφημερίδα του εκδότη αυτού του βιβλίο μου, «Το Ποντίκι», τη μια μέρα ο τηλεπαραθυράκιας το παίζει σεισμολόγος, την άλλη οινολόγος, την τρίτη ογκολόγος, την τέταρτη γυναικολόγος και την πέμπτη εκλογολόγος.

Κι όλα αυτά, σε μια εποχή που για τους πολιτικούς είναι πιο εύκολο να βρίζονται καθημερινά και πολύ πιο δύσκολο να βρίσκουν λύσεις στα προβλήματα του λαού, να εκπονούν πολιτικές, να διαχειρίζονται την καθημερινή επικαιρότητα και στο τέλος, ρε αδερφέ, να αναλαμβάνουν τις τυχόν ευθύνες τους. Ευαγγελίζονται τον πολιτικό πολιτισμό και εφαρμόζουν τον πολιτικό βανδαλισμό. Με τον δύσμοιρο ψηφοφόρο να βρίσκεται μπροστά στο δίλημμα να αποφασίζει κάθε φορά για το ποιος πολιτικός είναι πιο κλέφτης ή πιο έντιμος από τον άλλο. Πως να πάει μπροστά αυτός ο τόπος, όταν οι πολιτικοί «συμψηφίζουν» και θεωρούν ότι δικαιούνται να κάνουν όπως οι προηγούμενοι, οι δε πολίτες να τους ψηφίζουν για να κάνουν ακριβώς το αντίθετο;


Τα πρώτα χρόνια της δεκαετίας του 1960, η δημοσιογραφία δεν είχε καμιά σχέση με το σήμερα. Μάθαινες τη δουλειά σε συνθήκες απερίγραπτης φυσικής ταλαιπωρίας στο μαγκανοπήγαδο της ενημέρωσης. Για την τότε φουρνιά των συναδέλφων μου, το πραγματικό Πανεπιστήμιο ήταν μεταξύ εφημερίδας και πεζοδρομίου. Ήταν τα χρόνια του ρεπορτάζ, της πιλάλας πίσω από το περιπολικό της αστυνομίας, το ασθενοφόρο ή το πυροσβεστικό όχημα, για αναζήτηση της είδησης.

Η περιπλάνηση ανά την υφήλιο του Έλληνα χωρίς Ελλάδα, αρχίζει αφού έμαθα ή νόμιζα ότι έμαθα την τέχνη του γραψίματος και τα χειρόγραφα πήγαιναν στο τυπογραφείο χωρίς πολλές διορθώσεις. Ένα βράδυ στην αίθουσα του κινηματογράφου της οδού Παπαδιαμαντοπούλου, στην Αθήνα, παίρνω την απόφαση της φυγής στο εξωτερικό για να αποκτήσω το πολύτιμο εφόδιο της αγγλικής γλώσσας. Τι συνέβη;

Είχα την ευκαιρία να καθίσω για λίγα λεπτά δίπλα σε μια διάσημη κυρία. Την πρώην First Lady (μη μου πείτε ότι δεν θυμίζει όνομα αλόγου ιπποδρομιακής κούρσας!), την πρώτη κυρία των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής και τότε πρώτη κυρία της Ολυμπιακής Αεροπορίας, των τάνκερ και του Σκορπιού, την Τζάκι. Τη νέα σύζυγο του δικού μας ζάπλουτου Αριστοτέλη Ωνάση, ο οποίος αποδείχτηκε ότι ήξερε να επιλέγει το άλογο και φυσικά να κερδίζει το στοίχημα. Η Κονιαλίδη, αδελφή του μεγιστάνα, που συνόδευε την Τζάκι στον κινηματογράφο, μου είχε παραχωρήσει τη θέση της επειδή έπρεπε να βγει έξω να τηλεφωνήσει. Κουνητά δεν υπήρχαν την εποχή εκείνη. Η ευκαιρία για μια αποκλειστική μίνι συνέντευξη μετατράπηκε σε ξεφτίλα, για να μη πω τραγωδία, αφού μετά δυσκολίας ψέλλισα μόνο ένα …ντου γιου λάικ ΄Αθενς. Φυσικά…την επόμενη ημέρα στην εφημερίδα μπήκε τετράστηλη συνέντευξη.

Για να αποδειχτεί ότι το καλό δαιμόνιο της φυλής μας είναι πιο ισχυρό από τον κακό δαίμονα του τυπογραφείου της εποχής εκείνης, ένα μήνα μετά το συμβάν του κινηματογράφου, είχα το θράσος να πάω φουλαριστός στην Όθωνος, όπου ήταν το γραφείο του Ωνάση στο Σύνταγμα. Ακολούθησε ο εξής διάλογος:
-Αφεντικό, τα σέβη μου.
-(Γέλια εκ μέρους του). Λέγε, τι τρέχει…
-Φέλω να σπουδάσω στο Λονδίνο…και χρειάζομαι ένα εισιτήριο…
-Νόμιζα ότι ήθελες να πάρεις συνέντευξη …Και τι θα σπουδάσεις;
- Αγγλικά, κύριε Ωνάση.
-Αύριο έλα να το πάρεις από κάτω. Είναι ο μόνος τρόπος για να σε ξεφορτωθώ από το καθημερινό κυνηγητό. Χάσου από μπροστά μου… (πάλι γέλια).

Με την κατάρρευση της επτάχρονης δικτατορίας, στριφογυρίζουν στη κεφαλή μου τα γραπτά του αξέχαστου Παύλου Παλαιολόγου, του πρύτανη του χρονογραφήματος, δίπλα στον οποίο είχα το προνόμιο να μυρίζω την χαρτούρα, να εισπνέω λάγνα το αντιμόνιο του πιεστηρίου, να ζω την αξέχαστη ατμόσφαιρα της γέννησης του καθημερινού φύλλου.

«Το επάγγελμά μας είναι σκληρό. Με τη διαφορά ότι τη σκληρότητα δεν τη ζούμε. Τη γλεντάμε, Την καλύπτει το μεράκι, το πάθος. Εγκαταλείπεις τη μητέρα σου, τον πατέρα σου, τα παιδιά σου, εγώ θα πρόσθετα, άσε αυτή τη ταλαίπωρη τη γυναίκα σου, για να προσκολληθείς στην εφημερίδα. Όχι βέβαια γιατί συμφωνείς με τις ιδέες της, αλλά επειδή στις εγκαταστάσεις της αναπνέεις αντιμόνιο και μυρίζεις τυπογραφικό μελάνι. Χωρίς ωράριο, με μισθό θανάτου. Δεν προλαβαίνεις να πας σε κηδεία. Μα, είναι επάγγελμα αυτό; Αν αντέχεις κάθεσαι, αν όχι γίνεσαι δικηγόρος, γιατρός, τραπεζικός, στρατιωτικός, ναυτικός, διπλωματικός, δημόσιος υπάλληλος». Διάλεξα κάτι μεταξύ των δύο τελευταίων.

Ήξερα από την πρώτη στιγμή, αναλαμβάνοντας προϊστάμενος του Γραφείου Τύπου της πρεσβείας μας στους Αντίποδες, τους κανόνες του πολιτικού παιχνιδιού στο συγκεκριμένο πόστο, αρνούμενος να γίνω καριερίστας. Άλλωστε, κανείς δεν μου στραμπούλιξε το χέρι να πιάσω δουλειά στο δημόσιο. Κάθε μετακίνηση ανά την υδρόγειο ήταν δική μου επιλογή, κυρίως για οικογενειακούς λόγους. Πάντως, αναγνωρίζω ότι το παντεσπάνι της απρόσωπης δημόσιας διοίκησης, μου έδωσε το μεγάλο προνόμιο να αφουγκραστώ τα τελευταία 30 χρόνια, τον παλμό των έξη και πλέον εκατομμυρίων απόδημων αδελφών μας….

Γυρίζοντας στο βιβλίο, ομολογώ ότι όσο πιο μακριά ήμουνα, στην Αυστραλία, στην Αργεντινή, τόσο πιο κοντά αισθανόμουν στην Ελλάδα. Το περίεργο είναι ότι αισθάνομαι το ακριβώς αντίθετο, όταν βρίσκομαι στην Ελλάδα πάνω από δυό-τρεις εβδομάδες. Τώρα, στην Ισπανία, ζω σε μια άλλη Ελλάδα «χωρίς να με πληγώνει», για να δανειστώ την επωδό του Σεφέρη. Ναι , είναι κι αυτή ένα κομμάτι Ελλάδας, χωρίς εθνικά σύνορα, με ιστορία 2.300 χρόνων. Στο βόρειο μέρος της Καταλονίας αντικρίζεις τα ερείπια της ελληνικής πόλης Εμπούριες, από το αρχαίο εμπορείο ή εμπορία, και λίγο πιο πέρα το λιμάνι της Ρόσες ή Ρόθες, από τη δικιά μας Ρόδο. Το ίδιο και σε άλλα σημεία της Ιβηρικής χερσονήσου, όπως το Τολέδο, με το σπίτι και το εργαστήρι του Δομίνικου Θεοτοκόπουλου, για να αναφέρω μόνο δύο παραδείγματα.

Ομολογώ πως με αρκετή δυσκολία έβαλα τις εμπειρίες μιας τρια-κονταπενταετούς περιπλάνησης σ΄ ένα δεύτερο βιβλίο. Το πρώτο, «Ο ελληνισμός της Αυστραλίας», κυκλοφόρησε ταυτόχρονα στα ελληνικά και αγγλικά το 1981 στο Σύδνεϋ, με πολλές λεπτομέρειες και για τον απόδημο ελληνισμό. Η μακεδονική σαλάτα τριών γλωσσών…ελληνικών, αγγλικών και ισπανικών, επόμενο ήταν να αφήσει βαθιά χαραγμένο στην κεφαλή μου το πρόβλημα διατύπωσης του γραπτού λόγου. Στον προφορικό, οι δυσκολίες είναι ακόμα μεγαλύτερες, μετά από τρεισήμισι δεκαετίες.

Συνειδητοποιώντας πως η επιστροφή δεν είναι πάντα το ίδιο εύκολη με τη φυγή, τι πιο φυσικό από την γραφή ενός κειμένου που ξεκινά σαν αυτοβιογραφία, εξελίσσεται σε οδύσσεια μέσα από την νεοελληνική δημόσια διοίκηση, με ιδιαίτερη έμφαση στην παρουσίαση του πόσοι είναι και πού οι ξενιτεμένοι συμπατριώτες μας, τα προβλήματά τους, τα επιτεύγματά τους, δίνοντας παράλληλα άγνωστες λεπτομέρειες γεγονότων που και σήμερα είναι στην διεθνή επικαιρότητα. Είμαι σίγουρος ότι θα αγγίξει τις ψυχές όλων σας, γιατί οι περισσότεροι από σας είστε ξενιτεμένοι όπως κι εγώ, που δεν κρύβω την νοσταλγία για την Ελλάδα και τους φίλους μου στο επάγγελμα, ούτε την τάση της φυγής όταν είμαι στην γενέθλια χώρα. ΄Οπου κι αν βρίσκομαι, όμως, παραμένω Έλληνας δημοσιογράφος.

Το σερβίρισμα αυτού του ζωντανού ρεπορτάζ της ζωής μου, που δεν είναι τίποτε άλλο από μια εξομολόγηση, θα κριθεί από τον αναγνώστη του. Είναι αφιερωμένο σε δύο παιδιά. Δύο παιδιά, που η μοίρα τα θέλει να ΄ναι κι αυτά ΄Ελληνες χωρίς Ελλάδα. Να ζουν στη μακρινή, αλλά φιλόξενη, Αυστραλία. Τον Αλέξανδρο και τον Αριστοτέλη. Τα παιδιά μου.






Στα γραφεία των εφημερίδων μύριζε ακόμα συσσωρευμένο, παλιό χαρτί. Μικροί, σκληροί πυρήνες νέων, τότε, ανερχόμενων ρεπόρτερ επάνδρωναν τους ορόφους, σάρωναν τα πεζοδρόμια στο κατόπι της είδησης, δοκίμαζαν την τύχη τους κομίζοντας χειρόγραφα στους "παλιούς", εισέπνεαν λάγνα το αντιμόνιο του πιεστηρίου... και κατέληγαν να αποτιμούν τα καθημερινά επιτεύγματά τους σε νουάρ στέκια της εποχής... Αθήνα. Δεκαετία του '60. Ανάμεσα στους υπόλοιπους ερωτευμένους με το "επάγγελμα" κι ο Ανδρέας. Τι γίνεται όμως όταν το δαιμόνιο της φυλής αποδεικνύεται πιο ισχυρό από τον καλό δάιμονα του τυπογραφείου; Το ίδιο πάθος που τον έριξε στο δημοσιογραφικό κυνήγι, θα τον στείλει με τζάμπα εισιτήριο στους Αντίποδες. Ο Αντρέας έχει -όπως πολλοί άλλοι- συγγενείς στην Αυστραλία. Αποφασίζει να ξενιτευτεί για να ισχυροποιήσει τη θέση του. Να μάθει "αγγλικά", να αποκτήσει εφόδια. Η επιστροφή, όμως, δεν είναι το ίδιο εύκολη με τη φυγή. Δημοσιογράφος στην ξενιτιά, παρακολουθεί αδιάκοπα και παρατηρεί δύο Ελλάδες. Τη Μητρόπολη που αλλάζει χρώματα και νοοτροπίες και τη Μεγάλη Ελλάδα των ομογενών. Και δεν ξέρει αν ανήκει σε κάποια από τις δύο...

Η Ιατρική Ανεπάρκεια και πως δεν θα πέσουμε στα νύχια της του Ιωάννη Γ. Μπέλλου

Το βιβλίο πραγματεύεται το θέμα της καλής Φυσικής κατάστασης και Υγείας, πού είναι αρμοδιότητα και καθήκον καθενός και όχι αρμοδιότητα των Γιατρών. Το αντικείμενο των Γιατρών δεν είναι η Υγεία αλλά η Ασθένεια !!
Πέραν των γνωστών παραμέτρων, πού συμβάλλουν στην απόκτηση και διατήρηση της καλής Φυσικής κατάστασης και Υγείας, όπως ο ήλιος, αέρας, το νερό και το φαγητό και που εξετάζονται και από αλλιώτικες και μη κατεστημένες οπτικές γωνίες, εξετάζονται, διεξοδικά και άλλες, πού παίζουν σημαντικότατο ρόλο. Τέτοιες είναι η Κίνηση, η Σκέψη, ο διά βίου Αθλητισμός, η καλή Ψυχολογία και αρκετές άλλες.
Στο βιβλίο θα βρείτε πολλές πικρές αλήθειες για τις Τράπεζες, τα Χρηματιστήρια, τους Πολιτικούς, την Παγκοσμιοποίηση, την Παιδεία και πολλούς άλλους παράγοντες, πού με τις δραστηριότητες τους μας συντρίβουν τον ακρογωνιαίο λίθο της καλής Ψυχολογίας, πού είναι, ίσως, το βασικότερο στοιχείο για την καλή Φυσική κατάσταση και Υγεία. Θα βρείτε, επίσης και τρόπους αντίδρασης, ώστε η ζημιά να μεταβληθεί σε... κέρδος.
Θα δείτε, επί τέλους, τί είναι ο Αθλητισμός, τί είναι οι Ολυμπιακοί Αγώνες, τί είναι το Ποδόσφαιρο, τί χρειάζεται η Αρχαία Ελληνική Γλώσσα, γιατί ο αντικαταναλωτισμός δεν είναι τσιγκουνιά, αλλά υπέρτατη ιδεολογία καθώς και πολλά άλλα, πού καθιστούν αυτό το βιβλίο ένα πολύτιμο εγχειρίδιο του ανθρώπινου « ευ ζήν ».
Οι πηγές μου είναι οι προσωπικές μου πολυετείς παρατηρήσεις και εμπειρίες καθώς και τα ευρήματα, που ανακαλύπτονται με την παρατήρηση των θεμάτων -προβλημάτων με το φιλοσοφικό μικροσκόπιο.
Και μόνο για το ότι αποδεικνύω, με μια αποστομωτική τεκμηρίωση, ότι η ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗ, (σελ. 61-69), αυτός ο μπαμπούλας όλων των γυναικών, δεν είναι ασθένεια, αξίζει να διαβαστεί αυτό το βιβλίο.
Το Ασφαλιστικό - Συνταξιοδοτικό πρόβλημα, που δεν είναι μόνο Ελληνικό αλλά και Παγκόσμιο, θα λυνότανε εύκολα και δια παντός, αν υιοθετούντο οι αρχές και οι υποδείξεις, πού περιέχονται στο βιβλίο.
Αθήνα8/12/2007
Γιάννης Μπέλλος

Ιωάννης Μπέλλος

Ο Ιωάννης Μπέλλος γεννήθηκε στην Αθήνα το 1936. Σπούδασε πολιτικός μηχανικός και άσκησε το επάγγελμα από το 1960 μέχρι το 1995. Υπήρξε πρωταθλητής στο άλμα εις ύψος το διάστημα 1955-1962. Το 1975 ίδρυσε και από τότε διευθύνει το "International Athletic Research Center" (I.A.R.C.) που διερευνά τα αθλήματα και τα θέματα, που σχετίζονται με αυτά. Το 1987 μπήκε στο Κίνημα των Αγωνιζομένων Βετεράνων Αθλητών Στίβου. Έχει πάρει σε πανευρωπαϊκά και παγκόσμια πρωταθλήματα ανοικτού και κλειστού στίβου για αγωνιζομένους βετεράνους αθλητές, περισσότερα από 20 μετάλλια σε έξι διαφορετικά αγωνίσματα. Από το 1991, που πρωτοκαθιερώθηκαν Βαλκανικοί Αγώνες για βετεράνους αθλητές στίβου, μέχρι σήμερα, έχει λάβει 31 χρυσά μετάλλια σε 31 συμμετοχές. Συγχρόνως, είναι αγωνιζόμενος βετεράνος τεννίστας και έχει κερδίσει πολλές φορές το Πρωτάθλημα Ελλάδος, το Κύπελλο Ελλάδος και το διεθνές τουρνουά "Ακρόπολις".

Κώστας Σκανδάλης: Η Αθέατη όψη του Ινδοευρωπαϊκού Ζητήματος

Από το οπισθόφυλλο του βιβλίου:
Στο βιβλίο αυτό αναλύονται δύο κυρίως ζητήματα: η προέλευση και οι μετακινήσεις της ελληνικής φυλής και γλώσσας και η συμβολή τους στην διαμόρφωση της λεγομένης Ινδοευρωπαϊκής ομάδος γλωσσών.
Με στήριξη πάνω σε αντικειμενικές παρατηρήσεις και τη σύνδεσή τους με ποικίλα ευρήματα, περιγράφονται δύο από τις πλέον καθοριστικές διαστάσεις της δημιουργίας των γλωσσικών συγγενειών , μεταξύ των λεγομένων σήμερα Ινδοευρωπαϊκών γλωσσών: η ιστορική – χρονική, όσο και η πολιτισμική – γλωσσική. Σκιαγραφούνται οι αιτίες που προκάλεσαν την πολυσύνθετη εισαγωγή και διαστρωμάτωση κοινών χαρακτηριστικών μεταξύ γλωσσών και φωνητικά και δομικά ξένων μεταξύ τους, τόσο ισχυρών που προκάλεσαν χιλιετίες μετά, την τεχνητή ομαδοποίησή τους από τους γλωσσολόγους του περασμένου αιώνα.
Αυτή συνολικά η άποψη διατυπώνεται θέτοντας διαφορετικά κριτήρια από τα μέχρι στιγμής τεθειμένα, και προτείνει ένα διαφορετικό μοντέλο εξάπλωσης, βασισμένο σε μια εναλλακτική θεώρηση της πορείας εξέλιξης των γλωσσών της «ΙΕ» ομάδας, που αντιτάσσεται στην λεγομένη «Ινδοευρωπαϊκή Θεωρία», ως «Θεωρία της βυθισμένος Αιγηίδος», ανατρέποντας το κοινό θεωρητικό υπόβαθρο των πολλών και ατυχών μέχρι τώρα προσπαθειών να αποκρυπτογραφηθεί ο γρίφος της δημιουργίας των ινδοευρωπαϊκών γλωσσικών συγγενειών.
Λέξεις κοινές στις ινδοευρωπαϊκές γλώσσες, που αναλύονται και ετυμολογούνται για πρώτη φορά στην Ελληνική σε αυτό το βιβλίο, καταρρίπτουν την ινδοευρωπαϊκή θεωρία, όχι μόνο από την ιστορική και αρχαιολογική της πλευρά, απ’ όπου άλλωστε παρατίθενται πάμπολλα τεκμήρια και κραυγάζουν ομαδικά εναντίον της, αλλά ειδικώτερα από γλωσσολογικής πλευράς, η οποία συνήθως αποτελούσε το καταφύγιο όσων η αδυσώπητη χρήση της λογικής στέρησε το δικαίωμα να στοιχειοθετήσουν μια ορθολογική άποψη περί του τι πραγματικά συνέβη κατά τον σχηματισμό των γλωσσικών συγγενειών

Κωνσταντίνος Ματακούδης - Konstantinos Matakoudis

Ο Κωνσταντίνος Ματακούδης γεννήθηκε στην Αθήνα το 1948. Μαθήτευσε στην Αμπέτειο Σχολή του Καΐρου και μετά το πέρας των γυμνασιακών του σπουδών φοίτησε στην Φαρμακευτική Σχολή του πανεπιστημίου Αθηνών. Ακολούθως φοίτησε σε σχολή πιλότων στο Τέξας των ΗΠΑ όπου απέκτησε το επαγγελματικό πτυχίο πιλότων αεροσκαφών. Ολοκλήρωσε τις σπουδές του στην Οξφόρδη αποκτώντας το αγγλικό επαγγελματικό πτυχίο πιλότου. Εργάσθηκε ως κυβερνήτης αεροσκαφών στην Ολυμπιακή Αεροπορία επί 30 έτη. Διετέλεσε εκπαιδευτής και ελεγκτής πτήσεων της Ο.Α. και της Υ.Π.Α. (Υπηρεσία Πολιτικής Αεροπορίας). Κατείχε διοικητικές θέσεις στην Ο. Α., όπως αρχιχειριστής αεροσκαφών Boeing 727, αρχιχειριστής αεροσκαφών Airbus 300 και διευθυντής τομέως εκπαίδευσης της Ολυμπιακής Αεροπορίας. Ομιλεί 4 ξένες γλώσσες (Αγγλικά, Γαλλικά, Ιταλικά, Αραβικά) και έχει κάνει πολλά ταξίδια σε χώρες του εξωτερικού. Έχει δημοσιεύσει άρθρα του στα περιοδικά "Ιερά Έλλας", "Απολλώνιο φως" και "Ελληνική αγωγή". Το πρώτο του βιβλίο έχει τίτλο: "Πτολεμαίος ο Λαγού: Δυναστεία Πτολεμαίων".

Ελληνιστική Κοσμοκρατορία του Κωνσταντίνου Ματακούδη

Από το οπισθόφυλλο:
«Σε αντιδιαστολή με την κλασσική περίοδο, που η πνευματική πρόοδος περιορίζεται στον Ελλαδικό χώρο, η Ελληνιστική περίοδος, που αρχίζει με τον Μ. Αλέξανδρο και τελειώνει με την οριστική επικράτηση των Ρωμαίων και την κατάληψι της Αλεξανδρείας το 30 π.Χ. , σηματοδοτεί την διάδοσι της ελληνικής γλώσσας και των ελληνικών εθίμων και ηθών σε ολόκληρη σχεδόν την Ασία και την Αίγυπτο. Οι θησαυροί του ελληνικού πνεύματος, της φιλοσοφίας και των τεχνών διαδόθηκαν ειρηνικά σε όλους αυτούς τους λαούς. Σε αυτό συνετέλεσε η ίδρυσις νέων πόλεων από τον Αλέξανδρο, αλλά και από τους διαδόχους του. Νέα πνευματικά κέντρα εμφανίσθηκαν στην πέργαμο, στην Αντιόχεια, στην Πριήνη, στην Μίλητο με κορυφαίο αυτό της Αλεξανδρείας της Αιγύπτου.
Οι πολλές πολεμικές συγκρούσεις μεταξύ των Ελλήνων Διαδόχων και Επιγόνων δεν εμπόδισαν για τρείς περίπου αιώνες την επίτευξι των πνευματικών στόχων.»

Η Ελληνικότητα της Μακεδονίας του Σαράντου Ι. Καργάκου

Ιστορική μελέτη απάντηση στην παραϊστορία του Αμερικανού ιστορικού
J.Bacid


«…Στα χρόνια του Φιλίππου Β΄ ιδρύθηκε στην Αθήνα το σωματείο γελωτοποιών, που είχε την ονομασία «Εξήκοντα», από τον αριθμό των μελών του. Πρόκειται για το πρώτο «σωματείο ηθοποιών» της Ιστορίας. Τα μέλη του σωματείου των «Εξήκοντα» συγκεντρώνονταν στο ιερό του Ηρακλή. Με την πάροδο του χρόνου οι αστειότητες των «Εξήκοντα» απέκτησαν πανελλήνια φήμη, ώστε ο Φίλιππος έστειλε χρήματα στην Αθήνα και παρεκάλεσε να του στείλουν ένα corpus αστείων εγγράφως. Σε ποια γλώσσα γράφτηκαν; Είναι προφανές. Ο Φίλιππος μπορούσε να γελά με τα αστεία των Αθηναίων, που απαιτούσαν υψηλή λεκτική δεξιοτεχνία, (βλ. τη φράση «Αττικόν άλας»), γιατί απλούστατα γνώριζε την ελληνική όχι σαν ξένη, αλλά ως δική του γλώσσα. Στα πρώιμα εκείνα χρόνια, μόνο οι Έλληνες είχαν αναπτύξει αυτό που οι Γάλλοι ονομάζουν humeur και το οποίο προέκυψε εκ του ελληνικού «χυμός», μέσω του λατινικού humor.
Θα μπορούσα να υποθέσω ότι και ο κ. Jacques Bacid, μετά την «αμερικανοποίησή» του, θ’ απέκτησε το αίσθημα του « χιούμορ », που διακρίνει τους προηγμένους διανοητικά Αγγλοσάξονες. Δυστυχώς όμως αυτά που γράφει δεν είναι αστεία. Είναι ψέματα. Και το ψέμα στην ιστορία των λαών έχει πληρωθεί πολύ συχνά με βαρύτατο τίμημα σε αίμα. Αντί λοιπόν να τον παραδώσω στον Μώμο, τον θεό των σαρκασμών και της γελοιοποίησης, τον παραδίδω στο κριτήριο της Ιστορίας ως ένοχο ιστορικής απάτης και βάναυσης κακοποίησης της ιστορικής αλήθειας…»

Σαράντος Ι. Καργάκος - Sarantos I. Kargakos

Sarantos Kargakos was born in Gytheio in 1937 and moved to Athens during the civil war. He studied classics at Athens University. He worked for 35 years in leading Athenian private schools and tuition colleges.
He has contributed to the periodicals Economikos Tachydromos, Koinonikes Tomes, Ichneftis, Ellopia, Ardin, Efthini and 4 Trochoi. From 1997 to 2001 he was a columnist and critic for the newspaper Eleftheros Typos and Typos tis Kyriakis.
He has written 56 books, including studies of language, history and globalization.



Ο Σαράντος Ι. Καργάκος γεννήθηκε στο Γύθειο το 1937. Στη διάρκεια του Εμφυλίου εγκαθίσταται στην Αθήνα. Σπούδασε κλασική φιλολογία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Πρωταγωνίστησε στο αμφισβητικό κίνημα των ετών 1961-1967 και υπήρξε ο εισηγητής του 15% για την παιδεία. Εργάσθηκε επί τριάντα πέντε έτη στα μεγαλύτερα ιδιωτικά εκπαιδευτήρια των Αθηνών και στους μεγαλύτερους φροντιστηριακούς οργανισμούς, στους οποίους πάντα υπήρξε ιδρυτικό μέλος. Συνεργάσθηκε με τα περιοδικά Οικονομικός Ταχυδρόμος, Κοινωνικές Τομές, Ιχνευτής. Ελλοπία, Άρδην. Εξακολουθεί να συνεργάζεται με τα περιοδικά Ευθύνη και 4 Τροχοί. Επί τετραετία (1997-2001) ήταν αρθρογράφος, επιφυλλιδογράφος και κριτικός των εφημερίδων Ελεύθερος Τύπος και Τύπος της Κυριακής. Έχει γράψει πενήντα έξι βιβλία. Από αυτά ξεχωρίζουν οι γλωσσικές μελέτες Αλαλία και Αλεξία, η ιστορική μελέτη Από το μακεδονικό ζήτημα στην εμπλοκή των Σκοπίων, οι συλλογές δοκιμίων Προβληματισμοί: 'Ένας διάλογος με τους νέους (6 τόμοι) και Κινούμενη άμμος, το δίτομο ιστορικό έργο Ιστορία του ελληνικού κόσμου και του μείζονος χώρου, η επί σης ιστορική μελέτη Αλβανοί - Αρβανίτες - Έλληνες, η ογκώδης μονογραφία Αλεξανδρούπολη, μια νέα πόλη με παλιά ιστορία, η πολιτική μελέτη: Παγκοσμιοποίηση: Προς ένα παγκόσμιο ολοκληρωτικό σύστημα εξουσίας. Πρόσφατα εκδόθηκαν τα έργα του: Ολυμπία και Ολυμπιακοί αγώνες., Αιγιαλεία: Ταξίδι στο χώρο και στο χρόνο, Για μια δημοκρατία ευθύνης.

Γεώργιος Σ. Πλακιάς - Μιλάει για το Βιβλίο του Λεξικό δύο τόμων με 2553 σελίδες

\




Μολονότι εμείς οι Έλληνες έχουμε το προνόμιο να ομιλούμε την αρχαιότερη, αρτιότερη, εκφραστικότερη, πλουσιότερη και μουσικότερη γλώσσα του κόσμου, εντούτοις το ενεργό λεξιλόγιό μας είναι ποσοτικά ισχνό και ποιοτικά υποβαθμισμένο. Ακόμα κι όταν, ως ακροατές ή αναγνώστες, καταλαβαίνουμε από τα συμφραζόμενα χιλιάδες λέξεις, μόνο ένα μικρό ποσοστό από αυτές μπορούμε να τις χρησιμοποιούμε σωστά στον προφορικό ή το γραπτό λόγο.-
Το φαινόμενο της λεξιπενίας, που σήμερα τείνει να προσλάβει επιδημικές διαστάσεις, άνοιξε ήδη την κερκόπορτα για την αθρόα εισβολή στη γλώσσα μας ξένων άκλιτων λέξεων, οι οποίες εκτοπίζουν διά παντός τις ταυτόσημες ελληνικές. Εάν δεν ανακοπεί η τάση αυτή, η νεοελληνική γλώσσα μοιραία θα εξελιχθεί σε μια μιξοβάρβαρη γλώσσα, αποκομμένη εντελώς από τις αρχαίες πηγές της και τη λόγια παράδοσή της.-
Το πρόβλημα της γλώσσας μας δεν είναι μόνο ποσοτικό, αλλά και ποιοτικό. Καθημερινά γινόμαστε αυτήκοοι μάρτυρες της βάναυσης κακοποίησής της από τα ηλεκτρονικά μέσα ενημέρωσης, τα οποία διαμορφώνουν σε μεγάλο βαθμό το γλωσσικό αισθητήριο του κοινού. Αλλά και τα επώνυμα πρόσωπα, όταν σολοικίζουν ή βαρβαρίζουν ή ακυρολεκτούν κατά την εκφορά του λόγου τους, δίνουν το κακό παράδειγμα στους νέους, οι οποίοι αναπτύσσουν το γλωσσικό τους αισθητήριο περισσότερο μιμητικά και λιγότερο ενεργητικά. Όταν, μάλιστα, τα μαργαριτάρια των επωνύμων επαναλαμβάνονται συχνά, στο τέλος καθιερώνονται σε όλες τις μορφές επικοινωνίας, εκτοπίζοντας εν ταυτώ τα αντίστοιχα δόκιμα γλωσσικά στοιχεία. Με άλλα λόγια το λάθος περιθωριοποιεί το ορθό, όπως το κακό νόμισμα εκτοπίζει από την κυκλοφορία το καλό! Έτσι η γλώσσα εξελίσσεται προς το χειρότερο κι όχι, ως έδει, προς το καλύτερο.-
Για το σωστό χειρισμό της μητρικής μας γλώσσας, δεν αρκεί να γνωρίζουμε την ακριβή έννοια της κάθε λέξης. Πρέπει, παράλληλα, να έχουμε την ικανότητα να συνθέτουμε τα μέρη του λόγου σε λογικές προτάσεις, σύμφωνα με τους ισχύοντες γραμματικούς και συντακτικούς κανόνες. Τα καρύδια είναι δώρο άδωρο για εκείνον που δεν έχει δόντια! Δεδομένου, μάλιστα, ότι ο άνθρωπος σκέπτεται, στοχάζεται, ονειρεύεται, αντιλαμβάνεται, μαθαίνει και επικοινωνεί με λέξεις, η εκφραστική δυστοκία συνιστά πνευματική και κοινωνική αναπηρία. Γιατί, όταν αδυνατείς να επικοινωνείς με τους άλλους επί ίσοις όροις, απαλλοτριώνεις την ελευθερία σου και χάνεις την αυτονομία σου, μεταβαλλόμενος σε παθητικό ακροατή και άβουλο μέλος της κοινωνίας. Έτσι, σε μια δημοκρατική χώρα, όπου ο διάλογος αποτελεί το ζωτικότερο στοιχείο της δημοκρατίας, η δυσχέρεια στην εκφορά του λόγου φιμώνει τη σκέψη και δημιουργεί αναπόδραστα σοβαρό έλλειμμα δημοκρατίας.-
Η δυσκολία στην έκφραση και τη διατύπωση του λόγου οφείλεται τόσο στην πολυσημία των λέξεων, όσο και στις συντακτικές τους ιδιαιτερότητες. Επί παραδείγματι, η πρόθεση «μετά» μπορεί να δηλώνει τρόπο, χρόνο, τόπο, ακολουθία και συνοδεία. Η πρόθεση «επί» συντάσσεται πότε με γενική, πότε με αιτιατική και πότε με δοτική. Το ρήμα «αλλάζω» έχει και μεταβατικό και αμετάβατο χαρακτήρα. Το ρήμα «ζαβώνω» μπορεί να σημαίνει λυγίζω, στραβώνω, στρεβλώνω ή παίρνω κακή τροπή. Το ρήμα γδέρνω έχει και κυριολεκτική σημασία (γδέρνω το αρνί) και μεταφορική (γδέρνω τους πελάτες). Όσες, δε, λέξεις ή φράσεις παραμένουν επί μακρόν σε αχρησία ή στα αζήτητα, τελικά καταλήγουν στο νεκροταφείο της Ιστορίας!¬¬
Μεγάλη δυσκολία παρατηρείται, επίσης, στη χρήση των λόγιων φράσεων, των ιδιωτισμών, των παροιμιακών εκφράσεων, των παροιμιών και των αρχαίων γνωμικών ή ρητών. Το πολύτιμο αυτό κεφάλαιο, το οποίο η γλώσσα μας κουβαλάει από αρχαιοτάτων χρόνων, κινδυνεύει να χαθεί οριστικά είτε από άγνοια είτε από αδυναμία χρήσεως. Ρώτησα δέκα γνωστούς μου τι σημαίνει η παροιμία «λαγός τη φτέρη έσειε, κακό του κεφαλιού του» και έλαβα δέκα διαφορετικές απαντήσεις! Η αδόκιμη χρήση των παροιμιών οφείλεται τόσο στο αλληγορικό τους περιεχόμενο, όσο και στις αλλοτινές βιοτικές και κοινωνικές συνθήκες που τις γέννησαν.-
Ο άνθρωπος καλλιεργεί το γλωσσικό του αισθητήριο σε όλη τη διάρκεια της ζωής του με κύρια εργαλεία τη μίμηση, τη διδαχή, την ανάγνωση, τη γραφή και την άσκηση. Όμως, ο ευκολότερος και αποτελεσματικότερος τρόπος καλλιέργειας του γλωσσικού αισθητηρίου είναι η ανάγνωση βιβλίων ποικίλης ύλης. Είναι διαπιστωμένο ότι οι μανιώδεις αναγνώστες βιβλίων, εφημερίδων και περιοδικών διακρίνονται για την ορθοέπειά τους. Kαι τούτο, διότι έχουν το πλεονέκτημα να συνάγουν άμεσα από τα συμφραζόμενα (χωρίς τη βοήθεια κανενός λεξικού) την ακριβή έννοια και την ορθή σύνταξη της κάθε λέξης. Τώρα καταλαβαίνω γιατί ο γιος του περιπτερά έγραφε τις καλύτερες εκθέσεις στην τάξη, παρότι υστερούσε στα άλλα μαθήματα!
Τα υψηλών προδιαγραφών και αξιώσεων λεξικά, τα οποία εκδόθηκαν μετά την καθιέρωση της Δημοτικής ως επίσημης γλώσσας της Εκπαίδευσης και της Δημόσιας Διοίκησης, αντί να θεραπεύσουν (όπως υπόσχονταν) το χρόνιο πρόβλημα της λεξιπενίας και της εκφραστικής δυστοκίας, μάλλον το επιδείνωσαν. Και τούτο, διότι οι συγγραφείς των λεξικών αυτών έδωσαν μεγαλύτερη έμφαση στους ορισμούς των λέξεων, παρά στις συντακτικές τους ιδιαιτερότητες. Ταυτόχρονα, βομβαρδίζουν τον χρήστη με ποκίλες λεξιλογικές πληροφορίες (γραμματικές, ερμηνευτικές, ετυμολογικές, υφολογικές, συνώνυμα, αντώνυμα), οι οποίες επιτείνουν έτι μάλλον τη σύγχυσή του. Η υπερφόρτωση των λεξικών με ποικίλο πληροφοριακό υλικό (για λόγους επιστημονικής επάρκειας), εντέλει, αποδυναμώνει ή και ακυρώνει το χρηστικό τους ρόλο. Αληθινά, τι χρειάζονται όλες αυτές οι πληροφορίες για κάθε λέξη, όταν ο χρήστης αδυνατεί να τη χρησιμοποιήσει στην πράξη; Τι ωφελεί να εφοδιάζουμε τον πολεμιστή με πολλά πυρομαχικά, όταν δεν ξέρει να χειρίζεται το όπλο του; Σοφός εστίν ο χρήσιμ’ ειδώς, ουχ ο πολλά ειδώς, έλεγε ο Αισχύλος.-
Είναι επιστημονικά αποδεδειγμένο ότι ο ανθρώπινος εγκέφαλος αφομοιώνει καλύτερα τις αισθητοποιημένες έννοιες, παρά τις αφηρημένες. Έτσι, εξηγείται γιατί τα περισσότερα αισθητά πράγματα έχουν και μεταφορική σημασία. Είναι έκδηλη η νομοτελειακή τάση της γλώσσας να μην εκφράζει τις αφηρημένες έννοιες κυριολεκτικά (δηλαδή με ξεχωριστές λέξεις), αλλά με άλλες λέξεις ή φράσεις που δηλώνουν αισθητά πράγματα και έχουν παραπλήσιο με αυτές βάθος. Επί παραδείγματι λέμε: πολικό ψύχος, αντί δριμύ ψύχος, βρέχει καταρρακτωδώς, αντί βρέχει ραγδαία ή δυνατά, τρώει σαν γουρούνι, αντί τρώει λαίμαργα. Την τάση αυτή πρώτος επισήμανε ο Αριστοτέλης με τη ρήση: «ουδέν εν τη νοήσει, ο μη πρότερον εν τη αισθήσει». Ρήση, η οποία αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο της Παιδαγωγικής.-
Οι παραπάνω διαπιστώσεις μού έδωσαν το ερέθισμα να συγγράψω ένα γλωσσικό βοήθημα, που να είναι απαλλαγμένο από όλα τα μειονεκτήματα των νεοελληνικών λεξικών. Ήδη, μετά από δεκαετή επίπονη προσπάθεια, βρίσκομαι στην ευχάριστη θέση να παρουσιάσω στο ελληνικό κοινό την «ΚΙΒΩΤΟ ΤΗΣ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ», που φιλοδοξεί να αποτελέσει το ανάχωμα στην υποβάθμιση της γλώσσας και τη συρρίκνωση του λεξιλογικού της πλούτου. Το πόνημα τούτο έχει μεν τη μορφή λεξικού για χρηστικούς λόγους, αλλά δεν είναι λεξικό ούτε ως προς τη φιλοσοφία του ούτε ως προς τον προορισμό του. Ο ρόλος του είναι πρωτευόντως παιδευτικός και δευτερευόντως χρηστικός. Δεν ακονίζει τη μνήμη του χρήστη, αλλά το γλωσσικό του αισθητήριο. Δεν παρέχει ιδιαίτερες πληροφορίες για κάθε λέξη, αλλά αφήνει τις λέξεις να αυτοσυστήνονται και να αυτοπροσδιορίζονται μέσα από τα συμφραζόμενα. Δεν παραπέμπει από λέξη σε λέξη, αλλά δίνει απαντήσεις παραχρήμα και επί τόπου. Χωρίς να κουράζει τον αναγνώστη, τον ταξιδεύει στο μαγευτικό κόσμο της ζωντανής γλώσσας και τον δροσίζει με τα νάματα της ακένωτης σοφίας των προγόνων μας. Κι όλα αυτά τα επιτυγχάνει, χάρις στην πρωτότυπη δομή του και τη μοναδική απλότητά του.-
Το ανά χείρας πόνημα περιλαμβάνει 16.000 κύρια λήμματα, τα οποία επιλέγησαν από το ενεργό λεξιλόγιο της νεοελληνικής γλώσσας με κριτήριο την πολυσημία τους και το βαθμό δυσκολίας στη χρήση τους. Τα λήμματα αυτά τίθενται, ως επικεφαλίδες, στις αντίστοιχες παραγράφους και σημειώνονται με μεγαλύτερα και εντονότερα γράμματα, για να ξεχωρίζουν από το κείμενο που ακολουθεί. Κάθε λήμμα συνοδεύεται από μια σειρά παραδειγμάτων, τα οποία αισθητοποιούν όλο το εύρος των εννοιών και των χρήσεών του.-
Κάθε παράδειγμα αποτελεί μια ξεχωριστή πρόταση με πλήρες νόημα, η οποία περιέχει σε έντονη γραφή την ερμηνευόμενη λέξη ή φράση. Το ερμηνευόμενο στοιχείο, όπως εμφαίνεται στα παρακάτω παραδείγματα, μπορεί να είναι είτε μια λέξη, είτε μια φράση, είτε και μια ολόκληρη πρόταση. Στο τέλος εκάστου παραδείγματος παρατίθενται σε παρένθεση με πλάγια στοιχεία τα αντίστοιχα ερμηνεύματα, τα οποία χωρίζονται μεταξύ τους με κόμμα ή μπάρα.-
Τα ερμηνεύματα είναι διατυπωμένα με τέτοιο τρόπο, ώστε να συμφωνούν γραμματικά και συντακτικά με το ερμηνευόμενο στοιχείο, πράγμα το οποίο επιτρέπει στον χρήστη να διατυπώνει την ίδια πρόταση με περισσότερους του ενός ισοδύναμους τρόπους, χωρίς να αλλοιώνεται το νόημά της. Δηλαδή, εάν σε ένα ερμηνευόμενο στοιχείο αντιστοιχούν Ν ερμηνεύματα, ο χρήστης έχει στην εκφραστική του φαρέτρα Ν+1 τρόπους, για να διατυπώσει την ίδια πρόταση. Αυτή δε η καινοτομία συνιστά το δραστικότερο αντίδοτο κατά της λεξιπενίας και το προσφορότερο μέσο εμπλουτισμού του λόγου με καλολογικά στοιχεία.-
Για να γίνει περισσότερο κατανοητή η δομή και η λειτουργία του παραδείγματος, δίδονται παρακάτω δέκα ενδεικτικά παραδείγματα:
1. Το φέρσιμό σου δεν αρμόζει στην ηλικία σου (ταιριάζει, πάει, προσήκει, στέκει).
2. Η παγωνιά ξεπάστρεψε τα κοτσύφια (θέρισε, αποδεκάτισε, αφάνισε, ρήμαξε).
3. Δεν έχουμε πάρε-δώσε με τους γείτονες (σχέσεις, νταραβέρια, σούρτα-φέρτα, αλισβερίσια, δοσοληψίες, επαφές).
4. Η δημοσιοποίηση της ιδιωτικής ζωής απάδει προς τη δημοσιογραφική δεοντολογία (αντιβαίνει στη / αντίκειται στη / αντιστρατεύεται τη / παραβιάζει τη / καταστρατηγεί τη).
5. Η προσβολή που του έκανα του στοίχισε (τον πλήγωσε / τον έθιξε / τον πείραξε / τον έτσουξε).
6. Οι συμμαθητές του τον έχουν πάρει στο μεζέ για τα μνημειώδη μαργαριτάρια του (τον κοροϊδεύουν / τον δουλεύουν / τον χλευάζουν / τον περιγελούν).
7. Μη θριαμβολογείτε για τη νίκη της ομάδας σας. Ακόμα βρισκόμαστε στην αρχή του πρωταθλήματος. Στο τέλος ξυρίζουν το γαμπρό! (στο τέλος θα κριθεί το αποτέλεσμα).
8. Σας εύχομαι λαμπρή σταδιοδρομία επ’ ωφελεία της κοινωνίας (επ’ αγαθώ / προς όφελος / για το καλό).-
9. Αδύνατον πολλά τεχνώμενον άνθρωπον πάντα καλώς ποιείν (γνωμικό: όποιος ασχολείται με πολλά είναι αδύνατον να τα κάνει όλα τέλεια).
10. Όποιος δεν μπορεί να ξεθυμάνει στο γάιδαρο, ξεθυμαίνει στο σαμάρι (παροιμία: όποιος φοβάται να χτυπήσει τους ισχυρούς, χτυπάει τους αδυνάτους).
Στο πρώτο παράδειγμα το ερμηνευόμενο είναι η λέξη «αρμόζει» και τα ερμηνεύματά της τα συνώνυμα: «ταιριάζει», «πάει», «προσήκει» και «στέκει».
Στο δεύτερο παράδειγμα το ερμηνευόμενο είναι η λέξη «ξεπάστρεψε» και τα ερμηνεύματά της: «θέρισε», «αποδεκάτισε», «αφάνισε» και «ρήμαξε».
Στο τρίτο παράδειγμα το ερμηνευόμενο είναι η φράση «πάρε-δώσε» και τα ερμηνεύματά της τα συνώνυμα: «σχέσεις», «νταραβέρια», «σουρτα-φέρτα», «αλισβερίσια». «δοσοληψίες» και «επαφές».
Στο τέταρτο παράδειγμα το ερμηνευόμενο είναι η φράση «απάδει προς τη» και τα ερμηνεύματά της τα συνώνυμα: «αντιβαίνει στη», αντίκειται στη», «αντιστρατεύεται τη», «παραβιάζει τη» και «καταστρατηγεί τη»
Στο πέμπτο παράδειγμα το ερμηνευόμενο είναι η φράση: «του στοίχισε» και τα ερμηνεύματά της τα συνώνυμα: «τον πλήγωσε», «τον έθιξε», «τον πείραξε» και «τον έτσουξε».
Στο έκτο παράδειγμα το ερμηνευόμενο είναι η παροιμιώδης φράση: «τον έχουν πάρει στο μεζέ» και τα ερμηνεύματά της οι φράσεις: «τον κοροϊδεύουν», «τον δουλεύουν», «τον χλευάζουν» και «τον περιγελούν».
Στο έβδομο παράδειγμα το ερμηνευόμενο είναι η παροιμιώδης φράση: «στο τέλος ξυρίζουν το γαμπρό» και το ερμήνευμά της η φράση: «στο τέλος θα κριθεί το αποτέλεσμα».
Στο όγδοο παράδειγμα το ερμηνευόμενο είναι η λόγια φράση: «επ’ ωφελεία» και τα ερμηνεύματά της οι φράσεις: «επ’ αγαθώ», «προς όφελος» και «για το καλό».
Στο ένατο παράδειγμα το ερμηνευόμενο είναι το αρχαίο γνωμικό: «αδύνατον πολλά τεχνώμενον άνθρωπον πάντα καλώς ποιείν», το οποίο ερμηνεύεται: «όποιος ασχολείται με πολλά, είναι αδύνατο να τα κάνει όλα τέλεια».
Τέλος, στο δέκατο παράδειγμα το ερμηνευόμενο είναι η γνωστή παροιμία: «όποιος δεν μπορεί να ξεθυμάνει στο γάιδαρο, ξεθυμαίνει στο σαμάρι», η οποία δηλώνει: «όποιος φοβάται να χτυπήσει τους ισχυρούς, χτυπάει τους αδυνάτους»
Στα 112.000 παραδείγματα της «Κιβωτού» περιλαμβάνονται 5.000 παροιμίες, γνωμικά και ρητά ή αποφθέγματα, καθώς και πάμπολλες σοφές ρήσεις. Τοιουτοτρόπως, παρέχεται στο χρήστη η δυνατότητα όχι μόνο να εμπλουτίζει το λεξιλόγιό του, αλλά και να γίνεται κοινωνός της διαχρονικής σοφίας του λαού μας.-
Εν κατακλείδι, η «Κιβωτός της νεοελληνικής γλώσσας» φιλοδοξεί να καταστήσει τον αναγνώστη όχι μόνο ευφραδέστερο, αλλά και σοφότερο. Η επίτευξη του στόχου αυτού θα είναι η μεγαλύτερη ηθική ανταμοιβή για τον γράφοντα. Εναπόκειται δε στους χρήστες να κρίνουν αν το φιλόδοξο αυτό εγχείρημα άξιζε τον κόπο.-


Γεώργιος Σ. Πλακιάς

Χρίστος Λ. Τσολάκης , Καθηγητής -Προλογίζει το βιβλίο Κιβωτός της Νεοελληνικής Γλώσσας τόμοι Α & Β του Γ. Πλακιά

Γράφει ο Μανόλης Τριανταφυλλίδης για τη γλώσσα, κι είναι βαθύς ο λόγος του: «Γλώσσα δεν είναι, καθώς φαντάζονται κάποιοι αράδιασμα από λέξεις, τύπους και κανόνες, όπως αναγράφονται σε λεξικά και γραμματικές… παρά η έκφραση του εσωτερικού μας κόσμου, κύμα ζωής, άνοιγμα και επαφή ψυχών, ανταλλαγή αισθημάτων και σκέψεων μέσα σε συνομιλία, ερώτηση και απόκριση, άρνηση και κατάφαση, προσταγή, απαγόρευση και παράκληση, μικροεπεισόδια, πεζότητες και ταπεινότητες της καθημερινής ζωής και έξαρση και κατάνυξη, τραγούδι και κλάμα, χαρά και καημός, τρικυμία και γαλήνη, αγάπη και πάθος, αγωνία και κατάρα, επιστήμη και ζωή, σκέψη, ενατένιση της μοίρας και φιλοσοφία – όλα αυτά είναι γλώσσα ατομική και εθνική. Γλώσσα είναι ολόκληρος ο λαός, λέει ένα φλαμανδικό ρητό».
Αυτήν, λοιπόν, τη γλώσσα, την ατομική και την εθνική, τη ζωντανή και παλλόμενη, αιχμαλωτίζει και εγκιβωτίζει με έναν μοναδικό για τα γλωσσολογικά χρονικά τρόπο ο Γιώργος Πλακιάς στο μεγάλο και πρωτότυπο έργο που το τιτλοφορεί Κιβωτό της Νεοελληνικής Γλώσσας. Και όντως είναι Κιβωτός. Μοιάζει και δεν μοιάζει με τα συνηθισμένα | γνωστά | παραδοσιακά λεξικά. Έχει και δεν έχει δικά τους χαρακτηριστικά γνωρίσματα. Το είδος που εισάγει στα λεξικολογικά και τα λεξικογραφικά μας πράγματα έχει εξάπαντος τη σφραγίδα της πρωτοτυπίας. Από την άποψη αυτή, ο αυτοδίδακτος γλωσσο-λογικά Πλακιάς παραπέμπει σε έναν επίσης αυτοδίδακτον και μεγάλον της λεξικολογίας μας, τον Θεολόγο Βοσταντζόγλου. Πρωτοτύπησε κι εκείνος και έφερε στη γραμματεία μας μια σειρά λεξικών, το καθένα με την ιδιαιτερότητά του και τη χρηστικότητά του, που κομίζουν στη λεξικολογία τον θησαυρό της γλώσσας μας. Και όλα αυτά χωρίς να θραύει τους νόμους των σχετικών περί την γλώσσαν επιστημών. Δεν τους θραύει τους υπερβαίνει.
Έτσι και ο Πλακιάς γράφει τη δική του ιστορία με απέραντο σεβασμό προς τη σχετική επιστήμη της λεξικολογίας | λεξικογραφίας. Κομίζει το νέο και, μέσα από αυτό, τα πλούτη του ελληνικού μας λόγου, χωρίς να τραυματίζει το παλαιό. Από την άλλη μεριά, πάλι, δεν εγκλωβίζεται στα πανάρχαια και δοκιμασμένα σχήματα, ώστε να προσφέρει κι αυτός «μια από τα ίδια». Έχουν μεγαλείο ευρηματικότητας οι ερασιτέχνες. Η αποκλίνουσα σκέψη τους ανοίγει νέους ορίζοντες δημιουργίας. Μ’ αυτούς ο πολιτισμός βηματίζει.
Και βέβαια ό,τι συλλαμβάνει και πραγματώνει ο ταλαντούχος, δηλαδή ο ιδιοφυής περί τα γλωσσικά και γλωσσολογικά Πλακιάς, το συλλαμβάνει και το πραγματώνει συνειδητά συνοδεύοντάς το και από τη σχετική θεωρία γράφει: «Ο ρόλος (αυτού του πονήματος) είναι πρωτευόντως εκπαιδευτικός και δευτερευόντως χρηστικός. Δεν ακονίζει τη μνήμη του χρήστη, αλλά το γλωσσικό του αισθητήριο. Δεν παρέχει ιδιαίτερες πληροφορίες για κάθε λέξη, αλλά αφήνει τις λέξεις να αυτοσυστήνονται και να αυτοπροσδιορίζονται μέσα από τα συμφραζόμενα. Δεν παραπέμπει από λέξη σε λέξη, αλλά δίνει απαντήσεις παραχρήμα και επί τόπου. Χωρίς να κουράζει τον αναγνώστη, τον ταξιδεύει στον μαγευτικό κόσμο της ζωντανής γλώσσας…».
Αυτά σημαίνουν ότι το έργο είναι σύγχρονο, είναι δηλαδή σύμφωνο με τις θέσεις της νεότερης εφαρμοσμένης γλωσσολογίας. Δεν είναι παθητικό, μνημονικό, στατικό. Αντίθετα, είναι ενεργητικό, δραστικό, δυναμικό. Όπως ενεργητική, δραστική, δυναμική είναι και η γλώσσα, η οποία πάλλεται διαρκώς σαν τη θάλασσα. «Τα σπλάχνα της κι η θάλασσα ποτέ δεν ησυχάζουν», θα έλεγα παραλλάσσοντας λιγάκι τον γνωστό στίχο των «Ελεύθερων Πολιορκημένων» του Διονυσίου Σολωμού. Γιατί τότε μονάχα ζωντανεύουν οι λέξεις, όταν βρεθούν μέσα στο φυσικό / κοινωνικό τους περιβάλλον, όπως ζωντανεύουν τα μέλη ενός αρχαίου ναού, όταν βρεθούν στον λειτουργικό τους ρόλο. Διαφορετικά τα λεξικά καταντούν τα μουσεία του λόγου.
Κι αυτό κάνει ο συντάκτης του παρόντος έργου: αντλεί το υλικό του από κάθε μορφή «ζέοντος λόγου» που κουβαλάει μέσα του και που βρίσκεται σε ευθεία αντανάκλαση με τον λόγο της καθημερινής ζωής, του τύπου, του παραμυθιού, του δημοτικού τραγουδιού, της λογοτεχνίας, της επιστήμης, της δοκιμιογραφίας, της διοίκησης, της τέχνης, κάθε μορφής και ποικιλίας κοινωνικού, ιδιωματικού και κοινού (νεο)ελληνικού λόγου. Από το άγιο τραπέζι της γλώσσας δεν πετά ούτε ένα ψίχουλο. Γιατί ξέρει ότι τα ψίχουλα αυτά είναι αγιασμένα στα λαρύγγια των Ελλήνων, όπως ξέρει ότι είναι αχθοφόροι και δημιουργοί πολιτισμού. Οι λέξεις, είπαν, είναι σαν τα κοχύλια του γιαλού μέσα τους αντιβουίζει ο ωκεανός της ιστορίας που τις έχει πλάσει δεν έχεις παρά να τις βάλεις στο αυτί σου και θα τον ακούσεις τον αχό της, όπως ακούς τον αχό του πέλαου αν ακουμπήσεις στο αυτί σου ένα κοχύλι. Φτάνει να έχεις γυμνάσει την ακοή σου. Ζωντανεμένες μάς προσφέρει ο Πλακιάς μέσα από την Κιβωτό του τις λέξεις απαράλλαχτα όπως το νερό της θάλασσας ζωντανεύει τα κοχλάδια του. Και η Κιβωτός του Νώε, άλλωστε, ζωντανά έσωζε μέσα της τα πλάσματα της γης.
Η μέθοδος των παλαιών λεξικογράφων – άριστη για συνήθη περιγραφικά λεξικά – να απομονώνουν τη λέξη από την ακολουθία του λόγου και να την ανατέμνουν φωνητικά, μορφολογικά, σημασιολογικά, ετυμολογικά και άλλως πως είναι ξένη στις προθέσεις του δημιουργού της Κιβωτού και δεν ενδείκνυται. Είναι τελικά μια εργασία που μένει στην περιοχή της επιστήμης: αποθησαυρίζει, εντάσσει, κατηγοριοποιεί, ορίζει, ερμηνεύει, κωδικεύει, αναλύει, αλλά καταψύχει κιόλας τον λεκτικό μας πλούτο. Πληροφορεί αλλά δεν δημιουργεί. Δημιουργική θέλει την Κιβωτό του ο δημιουργός της. Κάτι που συνάδει, άλλωστε, και με τη διδακτική πράξη και τη γλωσσική ικανότητα (linguistic competence), η οποία εδράζεται, θα μας έλεγε ο Ν. Chomsky, στη γλωσσική συνείδηση του ομιλητή, του στοχαστή, του χρήστη της γλώσσας. Είναι αυτή που οδηγεί στη γλωσσική πληρότητα (linguistic performance), σύμφωνα πάντα με τις πρωτότυπες και επαναστατικές απόψεις του πατέρα της μετασχηματιστικής γλωσσολογίας. Αυτά σηματοδοτούν τη δυναμική χρήση της γλώσσας αντί της παλαιότερης της στατικής. Δεν μας ενδιαφέρει τώρα τόσο η παρουσίαση | περιγραφή του λόγου ως συστήματος σχέσεων των γλωσσικών του στοιχείων, όσο μας ενδιαφέρει η παρουσίασή του ως δυναμικού μηχανι-σμού παραγωγής και αναπαραγωγής, σχηματισμού και ανασχηματισμού, δόμησης και αναδόμησης των προτάσεών του και των κειμένων του.
Εξάλλου οι κοινωνικές διακυμάνσεις συνεπάγονται γλωσσικές διακυμάν-σεις. Γλώσσα και κοινωνική ζωή βρίσκονται σε διαρκή αλληλεπίδραση. Γλωσσικές και κοινωνικές δυναμικές επηρεάζονται και διαμορφώνονται αμοιβαία. Η ενέργεια, που παράγεται και διαμορφώνεται στη ζωή, διοχετεύεται στη γλώσσα και την επηρεάζει, και το αντίστροφο, η ενέργεια, που παράγεται και αναπτύσσεται με τη γλώσσα, διοχετεύεται στη ζωή και, φυσικά, την επηρεάζει. Η συνδιακύμανση γλωσσικών μεταβλητών και κοινωνικού είναι και γίγνεσθαι αποτελεί βεβαίως μια πραγματικότητα υπολογίσιμη, όταν ο λόγος αφορά τις ζωντανές γλώσσες. Και το έργο του Πλακιά είναι ζωντανό.
Το ίδιο θα μας πει και ένας άλλος διακεκριμένος γλωσσολόγος της θεωρητικής και της εφαρμοσμένης Γλωσσολογίας, ο Μ. Α. Halliday. Μιλούμε, λέει, με διαφορετικό τρόπο, σε διαφορετικό τόπο, σε διαφορετικό χρόνο, με διαφορετικούς ανθρώπους, για διαφορετικά πράγματα. Όλα εξαρτώνται από τις καταστάσεις επικοινωνίας: από το ποιος μιλάει, σε ποιον, με ποιο θέμα και με ποιον σκοπό. Αυτός είναι, όπως ήδη επισημάναμε, ο ζέων λόγος, κι αυτόν αναδεικνύει η Κιβωτός σύμφωνη στο σημείο αυτό με τη διδακτική πράξη και όχι μόνον με την καθημερινή πρακτική.
Με άλλα λόγια, η Κιβωτός δεν προσφέρει τη γλωσσική της παιδεία μόνον στους πομπούς και τους δέκτες του δραστικού καθημερινού επικοινωνιακού λόγου, αλλά και στη σχολική τάξη όπου δάσκαλος και μαθητές πραγματώνουν την ανώτερη φύση τους, την πνευματική τους ουσία. Καθίσταται έτσι φορέας παιδείας | καλλιέργειας | μόρφωσης | ευαισθησίας η Κιβωτός με το πλήθος των γλωσσικών ποικιλιών που φιλοξενεί και που αποτελούν έκφραση και οδηγό ζωής και σκέψης. Μας το είπαν οι σοφοί: ο ανθρώπινος εγκέφαλος, από την ώρα που μαθαίνει τη γλώσσα, γίνεται γλωσσικός με τις λέξεις σκεπτόμαστε και συλλαμβάνουμε και νιώθουμε τη ζωή μέσα στις φόρμες των λέξεων γεννιούνται οι σκέψεις η εννοηματωμένη λέξη είναι ο μικρόκοσμος της συνείδησης (Lev Vygotsky). Το είπε πρώτος ο Πλάτων: «διάνοια και λόγος ταυτόν». Ψυχές είναι οι λέξεις ευλογημένες από τους αιώνες που χάραξαν επάνω τους τους κυματισμούς της ανθρώπινης ύπαρξης. Αυτή ακριβώς είναι η προσφορά της Κιβωτού στην εκπαιδευτική πράξη της προσφέρει ζωντανό τον λόγο για τη γύμναση | άσκηση ψυχής και πνεύματος. Μήπως η ίδια η γλώσσα δεν αποτελεί αυτή καθ’ εαυτήν παιδεία; Και τι παιδαγωγικότερο έχει να κάνει το σημερινό σχολείο από το να γυμνάσει το πνεύμα και την ψυχή του νέου, ώστε μόνος του αυτός να στέκεται αντιμέτωπος με τα προβλήματα και να κατακτά τη γνώση και τις γνώσεις σε μια ξέφρενη εποχή, όπου αυτές αλλάζουν και καλπάζουν με ιλιγγιώδεις ρυθμούς, ώστε η παραδοσιακή Εκπαίδευση με τις γνώριμες μεθοδικές της να μην τις προλαβαίνει; Και τι παιδαγωγικότερο και λυσιτελέστερο υπάρχει σε μια τέτοια γύμναση από τη γλώσσα, αφού και ο εγκέφαλός μας μ’ αυτήν είναι χτισμένος; Ή μήπως όλα όσα μας περιβάλλουν (κοινωνία, φύση, πράγματα) δεν έχουν γλώσσα; Παγγλωσσία. Ποιος όμως, και σε ποιο σχολείο τη διδάσκει αυτήν την παγγλωσσία; Και ποιος μαθαίνει τους νέους να συνδιαλέγονται με τη φύση (τη μέλισσα, το γεράνι, τις ερημιές, τις ξέρες, τα βράχια, τις θάλασσες, τους ουρανούς με τα’ άστρα), με τα πράγματα και με την κοινωνία; Αυτά κι αν δεν έχουν γλώσσες είναι τα ζωντανά βιβλία του κόσμου τούτου που τα αναγιγνώσκουν μόνον οι μεγάλοι νόες και οι μυστικοί.
Αυτήν την τύχη την είχε μέσα στην ατυχία του ο Γ. Πλακιάς γεννημένος σ’ ένα χωριό της Θεσσαλίας αγροτοποιμενικό, έφτασε μεγάλος στο σχολείο ξεπερνώντας ανυπέρβλητες κοινωνικές δυσκολίες. Η περίπτωσή του παραπέμπει στον μεγάλο γλωσσολόγο μας Γεώργιο Χατζηδάκη, που κι αυτός μεγάλος πήγε στο σχολείο, και στον Αχιλλέα Τζάρτζανο, τον γιο του μπαλωματή και της παπλωματούς, που η οικογενειακή πενία τον προόριζε σερβιτόρο σε καφενείο. Δεν είναι συμπτώσεις αυτές. Τα παιδιά αυτά με την ταπεινή κοινωνική καταγωγή τους είχαν την τύχη, πριν μάθουν να διαβάζουν τα βιβλία του σχολείου, να μάθουν να διαβάζουν τα βιβλία της κοινωνίας, των πραγμάτων και της φύσης. Τους έθρεψαν, ύστερα, και οι γλωσσικές ενδοχώρες των πατρίδων τους τον Χατζηδάκη η κρητική γλωσσική ενδοχώρα, τους άλλους δύο η θεσσαλική. Κανένας μελετητής της γλώσσας δεν μπορεί να ευδοκιμήσει και κανένας συγγραφέας δεν μπορεί να σταθεί, θα μας έλεγε ο Σεφέρης, αν δεν είναι άρχοντας της γλώσσας, αυτής της ζωντανής φύσης που του μεταγγίζει κάθε στιγμή που ανασαίνει η φυλή του. Και για να νιώσουμε και να αφομοιώσουμε αυτή τη φύση θα πρέπει να αισθανθούμε και να ζήσουμε κείμενα σαν του Μακρυγιάννη…
Αυτό ακριβώς που ζητάει ο μεγάλος ποιητής μας το έχει από χέρι ο Πλακιάς. Γεννιέται από Μακρυγιάννηδες και μεγαλώνει ανάμεσά τους. Αυτό σημαίνει ότι λούζεται τα κείμενά τους και του μεταγγίζεται ο λόγος τους που κατεβαίνει από τους ομηρικούς αοιδούς. Κι αυτό όχι στο Σχολείο του σχολείου αλλά στο Σχολείο του τζακιού, δηλαδή στης θεάς Εστίας το Παιδαγωγείο. Να το Σχολείο των αναλφάβητων ποιητών. Όλοι και όλα σ’ αυτό δίδασκαν, ο καθένας και το καθένα με το ρόλο του: ο παππούς, η γιαγιά, η μάνα, ο πατέρας, τ’ αδέρφια, τα ζωντανά, τα πράγματα, το τζάκι με τη θαλπωρή του, οι σκιές που αχνόπαιζαν στους άσπρους τοίχους από την τρεμάμενη φλόγα του δαδιού και ετοίμαζαν τις καρδιές, για να δεχθούν τη γλώσσα του παραμυθιού, του μύθου, του θρύλου, της παράδοσης, του τραγουδιού, του αινίγματος, της παροιμίας: της καλής της ώρας τη γλώσσα, που μεταρσίωνε τις καρδιές και τις έκαμνε ποιητικές. Ύψιστη ευδαιμονία το Σχολείο της θεάς Εστίας. Φοίτησαν σ’ αυτό πολλοί και πολύ μεγάλοι αυτού του Τόπου. Σ’ αυτό φοίτησε και ο Πλακιάς και αισθάνθηκε τους χτύπους της καρδιάς της γλώσσας μας και μας τους χάρισε με την Κιβωτό του.

Βασίλης Κατσαρός - Πρόλογος για το Λεξικό Κιβωτός της Νεοελληνικής Γλώσσας του Γ. Πλακιά

ΠΡΟΛΟΓΟΣ Β. ΚΑΤΣΑΡΟΥ

Το πραγματικό ενδιαφέρον για τη γνωριμία με την ελληνική γλώσσα στις μέρες μας είναι δυσανάλογο προς την έξαρση που παρατηρείται στην εκδοτική παραγωγή λεξικών και βοηθημάτων για τη γνώση και τη μεθοδική προσέγγιση της γλώσσας. Με άλλα λόγια: όσο πληθαίνουν τα βιβλία που αποσκοπούν στο να διδάξουν τους Νεοέλληνες τους τρόπους να χειρίζονται σωστά τη γλώσσα τους, τόσο το γλωσσικό αισθητήριό τους επηρεάζεται αρνητικά από τη διαστρέβλωση του ακροαματικού λόγου που γίνεται από συνανθρώπους – συνομιλητές, υπεύθυνους κάποτε για τη γλωσσική αγωγή των αμυήτων στην εκπαιδευτική διαδικασία εκμάθησης της ορθής εκφοράς (προφορικής και γραπτής) του λόγου.
Η απλή γλώσσα της καθημερινότητας, βυθίζοντας την αξία της στα αρχέτυπα μιας γνήσιας παράδοσής της, ως οργάνου άμεσης επικοινωνίας, διατήρησε για αιώνες ολοζώντανη τη δύναμη της ορθής έκφρασής της και ασφαλώς δεν είναι η αιτία της «λεξιπενίας», ένα ιδεολόγημα – εφεύρημα που επιχειρεί να καλύψει τα τρωτά μιας ελλειμματικής γενικής παιδείας, παρεχόμενης από την πολιτεία στον Έλληνα πολίτη. Γιατί το μεγαλύτερο εθνικό πρόβλημα που αντιμετωπίζει σήμερα η χώρα μας είναι το πρόβλημα της παιδείας.
Για τη νεοελληνική γλώσσα διαθέτουμε σήμερα πολλά καλά βοηθήματα και λεξικά. Άλλα από αυτά είναι προϊόντα συλλογικής επιστημονικής έρευνας και προέρχονται από οργανωμένα ερευνητικά ιδρύματα, όπως το «Ινστιτούτο Νεοελληνικών Σπουδών» [Ίδρυμα Μανόλη Τριανταφυλλίδη] και το «Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας» στη Θεσσαλονίκη ή το Λεξικογραφικό Αρχείο της Ακαδημίας Αθηνών και το Κέντρο Λεξικογραφίας στην Αθήνα. Ορισμένα αντιπροσωπεύουν φιλότιμες προσπάθειες μυημένων στα προβλήματα της γλώσσας εκδοτών ή και το πάθος μεμονωμένων ερευνητών που αγαπούν την ελληνική γλώσσα και αγωνίζονται ν’ αποτυπώσουν τις αγωνίες τους για την τύχη της, ως παρακαταθήκης για τις νεότερες γενιές. Και γνωρίζουν καλά τον μόχθο που απαιτείται και καταβάλλεται για την ολοκλήρωση των στόχων τους. Πλάι στα γνωστά νεοελληνικά λεξικά των καθηγητών Ε. Κριαρά και Γ. Μπαμπινιώτη και στο συλλογικό έργο του Ιδρύματος Μανόλη Τριανταφυλλίδη, γνωστοί πανεπιστημιακοί δάσκαλοι προσπάθησαν να διδάξουν την ορθή χρήση της γλώσσας είτε από τα εικονικά εφήμερα «πεντάλεπτα της γλώσσας», είτε αποτυπώνοντας σε χρήσιμα βοηθήματα τη διδασκαλία τους αυτή. Σημειώνω τις χρήσιμες οδηγίες για τη σωστή χρήση της γλώσσαςτου Δημήτρη Μαρωνίτη, τις γλωσσικές παρατηρήσεις του Δημήτρη Λυπουρλή και τις γλωσσικές ψηφίδες του Χρίστου Τσολάκη.
Ανάμεσα στην πληθώρα του γλωσσικού έντυπου υλικού και την αγωνία για τις τύχες του ελληνικού λόγου γνώρισα τον άνθρωπο και συγγραφέα του βιβλίου που κρατάτε στα χέρια σας. Ομολογώ ότι σάστισα με την ευφυΐα του, που είναι προνόμιο των προικισμένων ανθρώπων. Επακόλουθο αυτής της εντύπωσης ήταν η προβεβλημένη διαπίστωση ότι τα δημιουργικά έργα προέρχονται από δημιουργούς με καινοτόμες αντιλήψεις. Ο συγγραφέας αυτού του πρωτότυπου σε σύλληψη και μεθοδικού σε εκτέλεση λεξικού της νεοελληνικής γλώσσας δεν είναι μόνο ο χαρισματικός νους ή ο φανατικός λάτρης της ορθής έκφρασης του λόγου, αλλά κι ένας συνθέτης της λογικής ομορφιάς, την οποία καταγράφει η ορθή σκέψη του νου που κατευθύνει νομοτελειακά την ορθή χρήση της γλώσσας και συγκροτεί τον κόσμο των ιδεών του ευρύτερου πολιτισμικού περιβάλλοντος, το οποίο αυτός ο κόσμος εκφράζει.
Το εκπαιδευτικό και χρηστικό λεξικό «Κιβωτός της Νεοελληνικής Γλώσσας», ανάμεσα στο πλήθος των λεξικών που παράγονται τα τελευταία χρόνια από την ελληνική εκδοτική δραστηριότητα και φαίνεται ότι αναπαράγουν τα καθιερωμένα λεξικογραφικά μοντέλα, αναδεικνύει δύο βασικά πλεονεκτήματα που το κάνουν να ξεχωρίζει απ’ όλα τα άλλα: το πρώτο είναι η σύλληψη ενός νέου τρόπου με τον οποίο η διδακτική της γλώσσας αποκτά μιαν άμεση, αισθητή και εντυπωμένη βαθύτερα γνώση και το δεύτερο η ανατροπή των καθιερωμένων σχημάτων που ακολουθούν ως τώρα οι λεξικογραφικές εκδόσεις στην αδυναμία τους να διδάξουν, κοντά στην εννοιολογική κατανόηση, και την ενεργητική χρήση του λόγου μέσα από τη διευρυμένη γνώση των συντακτικών ιδιαιτεροτήτων των λέξεων στη συνολική δομή της φράσης. Η αναγωγή της όλης μεθόδου στην αναζήτηση και ένταξη του λεξιλογικού πλούτου της ομιλούμενης νεοελληνικής γλώσσας σε ένα σύστημα που συγκροτείται με απλό και κατανοητό τρόπο αποτελεί το μεγάλο πλεονέκτημα αυτού του έργου που αποκτά έτσι μια θαυμαστή πρωτοτυπία. Αυτή η πρωτότυπη αντίληψη για τη διδακτική και χρηστική χρήση της γλώσσας αναλύεται με σαφή τρόπο στην «εισαγωγή» του συγγραφέα.
Ο αναγνώστης, ή καλύτερα ο χρήστης, αυτού το πολύτιμου πονήματος θα αναγνωρίσει μέσα στις σελίδες του τη λανθάνουσα δύναμη που θα του επιτρέψει να μορφώσει τη δική του δυνατότητα στο να διευρύνει την γνώση του και να κατευθύνει το δικό του λόγο – προφορικό και γραπτό – στο δρόμο της ορθοέπειας. Ο παραδειγματικός τρόπος διδαχής που του προσφέρει με μοναδική ευστροφία η σύνταξη αυτού του σπουδαίου έργου θα τον οδηγήσει σε άγνωστους τόπους ευφορίας της πλούσιας ελληνικής γλώσσας που ο ίδιος είναι φορέας της και θα τον καταστήσει ικανό να χαρεί τις απέραντες εκφραστικές δυνατότητές της, ώστε να απολαμβάνει εντέλει τους καρπούς που ο ελληνικός πολιτισμός ανέδειξε κατά τη διαδικασία της καλλιέργειας και ωρίμανσης στο περιβόλι της σοφίας του λαού – μετόχου αυτής της κληρονομιάς.
Η «Κιβωτός της Νεοελληνικής Γλώσσας» κρύβει το κλειδί της διαχρονικής σοφίας του λαού – φορέα, αλλά ταυτόχρονα και το χάρτη προσανατολισμού, τους δρόμους του οποίου χάραξε με τέλεια ακρίβεια ο συγγραφέας του παρόντος έργου. Ο μυημένος αναγνώστης που θα εντρυφήσει στις σελίδες του θαυμαστού αυτού πονήματος θα αναγνωρίσει τελικά με ευγνωμοσύνη τη σπουδαία συμβολή ενός και μόνο ανρθρώπου, του Γ. Πλακιά, στην ελληνική δημιουργική λεξικογραφία.

Θεσσαλονίκη, Δεκ. 2007
Βασίλης Κατσαρός
Καθηγητής της Φιλοσοφικής
Σχολής του Αριστοτελείου
Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης

Άρθρο του Φιλολόγου ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΚΑΤΟΙΚΟΥ

ΜΟΛΙΣ ΚΥΚΛΟΦΟΡΗΣΕ ΕΝΑ ΛΕΞΙΚΟ ΕΚΠΛΗΞΗ!

Γεωργίου Σ. Πλακιά, «Κιβωτός της Νεοελληνικής γλώσσας»,
Τόμοι Α΄ + Β΄, Σελ. 1-2553

Το 2008 είναι ευτυχισµένη χρονιά για την ιστορία της Λεξικογραφίας: «Γεννήθηκε» αισίως ένα πρωτότυπο Λεξικό, σπουδαίο βοήθηµα για µαθητές, εκπαιδευτικούς, συγγρα-φείς, λογοτέχνες, δημοσιογράφους, επιστήµονες, και γενικά για κάθε άνθρωπο που θέλει να µιλάει και να γράφει σωστά και όµορφα.
Το πολυσέλιδο αυτό Λεξικό εκδόθηκε στη Θεσσαλονίκη από τον Εκδοτικό Οίκο «Μαλλιάρης-Παιδεία» και η έκδοσή του αποτελεί σηµαντικό φιλολογικό γεγονός, πράγµα που διαπιστώνεται τόσο από το ότι το προλογίζουν µε ενθουσιασµό δύο διαπρεπείς Καθηγη-τές Πανεπιστηµίου, οι κ.κ. Χρίστος Τσολάκης και Βασίλης Κατσαρός, όσο και από το ότι το Λεξικό έτυχε ευµενούς υποδοχής από τους ευρύτερους φιλολογικούς, εκπαιδευτικούς και άλλους κύκλους.
Συγγραφέας του Λεξικού είναι ο κ. Γεώργιος Σ. Πλακιάς, Στρατηγός της Αστυνοµίας ε.α., ένας οξυνούστατος και ταλαντούχος άνθρωπος, ένας ένθερµος θιασώτης και εραστής του ελληνικού λόγου. Δεν είχα την καλή τύχη να γνωρίσω από κοντά τον κ. Πλακιά. Όπως ακούω όµως στον τόπο της καταγωγής του, την Καλαµπάκα, και όπως καταλαβαίνω από την ποιότητα του έργου του, πρόκειται για έναν άνθρωπο θεληµατικό, πολυδιαβασµένο, οργανωµένο. για ένα πνεύµα πολυσχιδές, σπινθιροβόλο και δηµιουργικό.
Είχα από το Καλοκαίρι του 2008 την πληροφορία από το συγγενή µου κ. Απόστολο Φλόκα, Καθηγητή Πανεπιστηµίου, που κατοικεί στη Θεσσαλονίκη, ότι επρόκειτο να εκδοθεί από τον συµπατριώτη κ. Πλακιά ένα μεγάλο Λεξικό, που δεν θα έµοιαζε µε τα γνωστά Λεξικά. Βασάνιζα το μυαλό µου, για να φανταστώ τη μορφή και τη δοµή του νέου Λεξικού, ώσπου το έργο αυτό έφτασε στα χέρια µου µε ειδική παραγγελία που έδωσα στον Εκδοτικό Οίκο.
Όντως, δοκίµασα ευχάριστη έκπληξη, όταν αντίκρισα ένα ογκωδέστατο έργο, όπου αποθησαυρίζεται ο πλούτος και το κάλλος της γλώσσας µας µε απλότητα και σαφήνεια σε 112.000 παραδείγµατα. Είχα πάντα την αδυναµία και τη θέληση να ακριβολογώ στη χρήση των λέξεων. Σε αυτό το Λεξικό βρίσκω τώρα µεγάλη βοήθεια στην ακριβολογία, καθώς και στην κυριολεκτική ή µεταφορική χρήση των λέξεων.
Ήθελα να είµαι ακόµη στη µάχιµη Εκπαίδευση, για να εξασκώ την ευρυµάθεια και το γλωσσικό αισθητήριο των µαθητών µου µε τις ασκήσεις που θα έδινα από την «Κιβωτό» του κ. Πλακιά. Στα καλοσυνταγµένα και πλήρη ιδεών παραδείγµατα θα ζητούσα να αντικαθι-στούν τη µε έντονα γράµµατα λέξη-λήµµα (το «ερµηνευόµενο») µε άλλη λέξη (το «ερµήνευµα»), έτσι που να µη χαλάει το νόηµα.
Αυτή η άσκηση είναι κάπως δύσκολη, αλλά µας δείχνει ποιες αποχρώσεις σηµασίας µπορεί µια λέξη να πάρει µέσα στην πρόταση. Γιατί είναι γνωστό ότι µόνη της η λέξη έχει την αρχική -τη βασική- σηµασία. όταν όµως βρεθεί σε ευρύτερο λεκτικό περιβάλλον, ακτινοβολεί µε πολλούς και θαυµαστούς «ιριδισµούς», όπως λέει χαρακτηριστικά ο κ. Τσολάκης. Τα πολλά «ερμηνεύματα», που παραθέτει μέσα σε παρένθεση ο Πλακιάς στο Λεξικό του, αποτελούν ταυτόχρονα και μια σπουδαία άσκηση συνωνυμίας.
Μια άλλη ωραία άσκηση είναι να ζητούµε από τους µαθητές µας και από τον εαυτό µας να βρουν ρητά, γνωµικά και παροιµίες πάνω σε συγκεκριµένη έννοια-λήµµα. Ο κ. Πλα-κιάς έχει, λέει, ενσωµατώσει 5.000 αποφθέγµατα των συγγραφέων και του λαού µέσα στο Λεξικό του. Άλλος άθλος αυτός!
Η βοήθεια αυτού του Λεξικού είναι µεγάλη και στην επιλογή του κατάλληλου κάθε φορά επιρρήµατος κοντά στο ρήµα, στο επίθετο, στη µετοχή, και κοντά σε άλλο επίρρηµα, π.χ. συµβάλλω καθοριστικά, υπερβολικά αισιόδοξος, καθιερωµένος επιστηµονικά, απέναντι ακριβώς. Από κανένα άλλο Λεξικό δεν έχουµε βοήθεια πάνω σε αυτή τη χρήση. Ο Πλακιάς πρωτοτυπεί και εδώ. Θα ήταν όµως σπουδαίο να συνταχθεί ένα ειδικό Λεξικό των Επιρρηµάτων, έστω και µε απλή παράθεση πολλών ταιριαστών επιρρηµάτων κοντά στα παραπάνω µέρη του λόγου, αν όχι µε παραδείγµατα σε κάθε επίρρηµα. Θα µπορούσε άραγε να αρχίσει αυτή την εργασία ο χαλκέντερος Πλακιάς;
Εµείς πάντως είµαστε άκρως ικανοποιηµένοι και ειλικρινά ευγνώµονες για την «Κιβωτό» του Πλακιά. Οι εντριβείς περί τα γλωσσικά µπορούν να κατανοήσουν το µόχθο, την επιµονή, τη µεθοδικότητα και τη θέληση του Συγγραφέα. Τέτοια έργα ολοκληρώνονται συλλογικά και µε πίστωση ικανού χρόνου. Ο Πλακιάς έφερε σε πέρας αυτό το έργο µόνος του. «Εγκιβώτισε» τον πλούτο της γλώσσας µας σύντοµα (σε δέκα µόνο χρόνια) και αποτελεσµατικά.
Όπως δείχνει το έργο του, δεν είναι µόνο εραστής, αλλά και βαθύς γνώστης της γλώσσας µας. Είναι ένας πρακτικός γλωσσολόγος. δεν έχει δηλαδή την τυπική θεωρητική κατεύθυνση. Έχει όµως τη «σφραγίδα της δωρεάς». Σπούδασε Αξιωµατικός, και αργότερα Μηχανικός. Και όµως, πόσο δικαιωµατικά µπαίνει τώρα στους φιλολογικούς κύκλους! «Το πνεύµα όπου θέλει πνει».
Σου «βγάζουµε το καπέλο», κ. Γιώργο Πλακιά! Δικαιολογηµένα σε επαινούν Συγ-γραφείς και Φιλόλογοι, όπως ο συντοπίτης απόστρατος Αξιωµατικός και λόγιος κ. Γιάννης Αλµπάνης. (Εφηµ. «Τα Μετέωρα», 19-12-2008) και ο διακεκριµένος Φιλόλογος και Κριτι-κός Θεάτρου κ. Κώστας Γεωργουσόπουλος, γιος του αγαπηµένου σου Γυµνασιάρχη Χρί-στου Γεωργουσόπουλου (Εφηµ. «Τα Νέα», 19-12-2008).
Ξέρουµε ότι είσαι απλός άνθρωπος και δεν πρόκειται να σου κάµουν κακό οι έπαινοί µας, που άλλωστε έχουν ισχυρό αντίκρισµα από την πλευρά σου και ανυπόκριτη ειλικρίνεια από τη δική µας πλευρά.
Κλείνοντας το σηµείωµα τούτο, θα ήθελα να σχολιάσω µερικά λήµµατα του Λεξι-κού, για να διακριβώσετε το γλωσσικό πλούτο του έργου, καθώς και το βάθος των παρατη-ρήσεων του Συγγραφέα.
Όπως ξέρουµε, το ρήµα «κάνω» και το ουσιαστικό «πράγµα» έχουν µια γενικότητα στη σηµασία τους. Ο Πλακιάς στο ρήµα «κάνω» δίνει 350 (!) παραδείγµατα ειδικών σηµασιών (π.χ. κάνω λάθη=διαπράττω λάθη, κάνω φαγητό=µαγειρεύω-παρασκευάζω φαγητό κ.λ.π.), ενώ στο ουσιαστικό «πράγµα» παραθέτει 112 (!) παραδείγµατα: Ξέχασα τα πράγµατά µου (=τις αποσκευές) στο αυτοκίνητο. Το πράγµα (=το θέµα, η υπόθεση, το ζήτηµα, το γεγονός) έχει ως εξής. Ήταν εκ των πραγµάτων (=πρακτικά) αδύνατον, κ.λπ.
Ακόµη, στο λήµµα «έτσι» καταγράφει 41 (!) παραδείγµατα µε εντυπωσιακές ειδικές σηµασίες: π.χ. πώς µιλάς έτσι (=τόσο) ελεύθερα; Έτσι το είπα (=απλώς, µόνο και µόνο), για να σε πειράξω. Δεν θα κάνεις εσύ ό,τι θέλεις. Έτσι; (=σύµφωνοι, κατάλαβες, εννόησες) κ.λπ.
Στο λήµµα «και» βρήκα καταγραµµένα 140 (!) παραδείγµατα: π.χ. Είναι Θεσσαλός, και µάλιστα (=και για την ακρίβεια) Λαρισαίος. Εκτός από όµορφη είναι και (=συνάµα και) έξυπνη. Μια και (=εφόσον, αφού) ξεκίνησες, προχώρα µέχρι τέλους. Όλα κι όλα (=ως εδώ και µη παρέκει, φτάνει πια) δεν σου επιτρέπω να βρίζεις τον πατέρα µου. Δύο χρόνια τώρα αγαπιούνται και (=αλλά) δεν λένε να παντρευτούν, κ.λπ.
Ο γλωσσικός πλούτος του Λεξικού δεν καταγράφεται µόνο σε βάθος, αλλά και σε πλάτος. Μπορεί κανείς να βρει και σπάνια λήµµατα, όπως: Καϊάφας, προγκρόµ, ροµπότ, ρόπαλο, ρουθούνι, ρύµη (=ορµή, στενή οδός) σαΐνι, φούρκα, χαµερπής (=γλοιώδης, ευτελής), ώσµωση (=συγκρητισµός, αλληλεπίδραση).
Είναι αξιοθαύµαστο πώς ο Πλακιάς ζωντανεύει όλον το γλωσσικό µας πλούτο µε τόσο πολλά και τόσο ποιοτικά παραδείγµατα. Ο πολυγραφότατος Πλακιάς, και τίποτε άλλο να µην έγραφε, µπορεί και µόνο µε το Λεξικό του να καταλάβει µια επίζηλη θέση στο χώρο των γραµµάτων.